Dutch dialectology: The national and the international perspective

Anton M. Hagen
University of Nijmegen
Summary

This paper presents an historical sketch of Dutch dialectology in a twofold perspective: the national perspective, in which dialectology is an integral part of the study of Dutch, and the international perspective, in which Dutch dialectology participates in international developments in the field. The period until 1880 has a clearly self-centered orientation; especially in the 19th century, dialects are viewed as a part of the national heritage. The German and French schools in linguistic geography are used as examples in the period of the emergence of scientific Dutch dialectology (1880–1930); after pioneering work at the turn of the century, it takes until the twenties before a good infrastructure for dialect research is built up. Two of the promotors from that period, Jac. van Ginneken (1877–1945) and Gesinus G. Kloeke (1887–1963), receive special attention for their remarkable sociolinguistic contributions to dialectology. The period 1930–1960 is one of consolidation and of fundamental reflections upon the history and the differentiation of Dutch, as can be seen from different types of studies (basic projects, regional dialect studies, diffusion studies, contact studies). The most recent period since 1960 again displays a more international character as is demonstrated with reference to structural, generative, and sociolinguistic dialect studies.

Quick links
Full-text access is restricted to subscribers. Log in to obtain additional credentials. For subscription information see Subscription & Price. Direct PDF access to this article can be purchased through our e-platform.

References

Århammer, Nils
1968 “Friesische Dialektologie”. Germanische Dialektologie. Festschrift für Walter Mitzka ed. by Ludwig-Erich Schmitt, 264–317. Wiesbaden: Steiner Verlag.Google Scholar
Behrns, Johannes Henricus
(1803–1883) “Over the Twentsche vokalen en klankwijzigingen”. Taalkundig Magazijn 3.331–90.Google Scholar
Berns, Jan B.
1984 “Un siècle de dialectologie néerlandaise”. Études Germaniques 39.362–78.Google Scholar
Blancquaert, Edgar
(1894–1964). 1922 “Romaansche dialectologie”. De Nieuwe Taalgids 16.131–50.Google Scholar
(1894–1964). 1925 Dialectatlas van Klein-Brabant. Antwerpen: De Sikkel.Google Scholar
Bloomfield, Leonard
(1887–1949). 1928 Review of Kloeke (1927). Language 4.284–88. DOI logoGoogle Scholar
(1887–1949). 1933 Language. London: Allen & Unwin.Google Scholar
Brok, Har
1982 Bibliografie der dialecten van Nederland 1951–1964. Amsterdam: P.J. Meertens Instituut.Google Scholar
Bo, L. L. de
1873 Westvlaamsch Idioticon. Brugge: Leliant.Google Scholar
Colinet, Philemon
(1853–1917). 1896 “Het dialect van Aalst. Eene phonetisch-historische studie”. Leuvensche Bijdragen 1.1–59, 99–206, 233–308.Google Scholar
Coulmas, Florian & Judith Stalpers
eds. 1988 The Sociolinguistics of Dutch. (= International Journal of the sociology of language, 73.) Amsterdam-Berlin-New York: Mouton de Gruyter.Google Scholar
Craen, Piet van de & Roland Willemyns
1988 “The Standardization of Dutch in Flanders”. Coulmas & Stalpers 1988 DOI logoGoogle Scholar
Christmann, Hans Helmut
1971 “Lautgesezte und Wortgeschichte. Zu dem Satz ‘Jedes wort hat seine eigenen Geschichte’. Sprache und Geschichte. Festschrift für Harri Meyer hrg. von Eugenio Coseriu & W. D. Stempel, 111–24. München: Fink.Google Scholar
Daan, Jo
1964 G. G. Kloeke 1877–1963 Orbis 13.622–29.Google Scholar
Daan, Jo. & Antonius A. Weijnen
1967 Taalsociologie. (= Bijdragen en Mededelingen van de Dialecten Commissie 32.) Amsterdam: Noord Hol-landse Uitgeversmaatschappij.Google Scholar
Deprez, Kas
ed. 1984 Sociolinguistics in the Low Countries. Amsterdam & Philadelphia: Benjamins. DOI logoGoogle Scholar
Firmenich, Johannes Mathias
1843–1866 Germaniens Völkerstimmen 4 Bde. Berlin: Schmitt.Google Scholar
Foerste, Wilhelm & Klaas Heeroma
1955 Westfaalse en Nederlandse expansie. (= Bijdragen en Mededelingen der Dialecten Commissie 15.) Amsterdam: Noord-Hollandse Uitgeversmij.Google Scholar
Frings, Theodor
(1886–1968) & Jac. van Ginneken (1877–1945). 1919 “Zur Geschichte des Niederfränkischen in Limburg”. Zeitschrift für deutsche Mundarten 3–4.97–208.Google Scholar
Geerts, Guido & Anton M. Hagen
eds. 1980 Sociolinguistische Studies 1. Bijdragen uit het Nederlandse taalgebied. Groningen: Wolters-Noord-hoff.Google Scholar
Gerritsen, Marinel
ed. 1979 Taalverandering in Nederlandse dialecten. Muiderberg: Coutinho.Google Scholar
Gerritsen, Marinel & Frank Jansen
1979 “Een 50-jarige theorie over klankverandering getoetst aan 18 ui-woorden in 100 jaar”. Gerritsen 1979.63–91.Google Scholar
Ginneken, Jac. van
(1877–1945). 1907 Principes de linguistique psychologique. (= Bibliothèque de Philosophie Expérimentale, 4). Paris: Rivière.Google Scholar
(1877–1945). 1913–1914 Handboek der Nederlandsche taal. De sociologische struc-tuur der Nederlandsche taal. I & II. ’s-Hertogenbosch: Malmberg.Google Scholar
(1877–1945). 1915 “De Skeletten der indogermaanse taalwetenschap”. Studiën 84. 293–311.Google Scholar
(1877–1945). 1916 “De schoondochters in de taalgeschiedenis”. De Nieuwe Taal-gids 9.1–18.Google Scholar
(1877–1945). 1920 “De Nederlandsche dialectstudie in het algemeen”. Nederlandsche Dialectstudie. (= Zielkundige Verwikkelingen , Reeks IV: Taal-belangen, 3.), 1–38. Utrecht & Nijmegen: Dekker & Van de Vegt.Google Scholar
(1877–1945). 1927 “Die Erblichkeit der Lautgesetzte”. Indogermanische Forschungen 45.1–44. DOI logoGoogle Scholar
(1877–1945). 1932 De ontwikkelingsgeschiedenis van de Systemen der menschelijke taalklanken. Amsterdam: Noord-Hollandsche Uitgeversmij.Google Scholar
(1877–1945). 1935–1936 “De taalgeographie op het Groningsche Philologen-congres”. Onze Taaltuin 4.74–78.Google Scholar
Goossens, Jan
1963 Semantische vraagstukken uit de taal van het land-bouwbedrijf in Belgisch-Limburg. I & II. Antwerpen: De Nederlandsche Boekhandel.Google Scholar
1968 “Zur Geschichte der niederländische Dialektologie”. Germanische Dialektologie: Festschrift für Walter Mitzka ed. by Ludwig-Erich Schmitt, 180–208. Wiesbaden: Steiner.Google Scholar
1969 Strukturelle Sprachgeographie. Heidelberg: Winter.Google Scholar
1977a “Geschiedenis van de Nederlandse dialectstudie”. Geschiedenis van de Nederlandse taalkunde ed. by D. M. Bakker & G. R. W. Dibbets, 285–311. ’s-Hertogenbosch: Malmberg.Google Scholar
1977b Inleiding tot de Nederlandse dialectologie. Groningen: Wolters-Noordhoff.Google Scholar
Gorter, Durk
ed. 1987 The Sociology of Frysian. (= International Journal of the Sociology of Language, 64.) Amsterdam-Berlin-New-York: Mouton de Gruyter.Google Scholar
Grootaers, Ludovic
(1885–1965). 1921 “De dialectgeographie op Duitsch en op Nederlandsch taalgebied”. Leuvensche Bijdragen 13, Bijblad 97–112.Google Scholar
Grootaers, Ludovic & Gesinus G. Kloeke
1926 Handleiding bij het Noord- en Zuid-Nederlandsch dialectonderzoek. ’s-Gravenhage: Nijhoff. DOI logoGoogle Scholar
Haeringen, Coenraad B. van
(1892–1983). 1960 Netherlandic Language Research. Leiden: Brill. [see esp. chap. 10 “Dialectology”, 78–92.]Google Scholar
Hagen, Anton M.
1982 “Schuchardts ideeën over dialectvariatie: betekenis en waarderings-geschiedenis”. Sociolinguistiek en ideologie ed. by P. van de Craen & R. Willemyns, 233–61. Brüssel: VUB.Google Scholar
1987a “Sociolinguistic Aspects in Dialectology”. Sociolinguistics: An International Handbook of the Science of Language and Society ed. by Ulrich Ammon et al., 399–410. Berlin-New York: W. de Gruyter.Google Scholar
1987b “Dialect Speaking and School Education in Western Europe”. Sociolinguistica. International Yearbook of European Sociolinguistics 1. 71–95. DOI logoGoogle Scholar
Hagen, Anton M. & Herman Giesbers
1988 “Dutch Sociolinguistic Dialect Studies”. Coulmans & Stalpers 1988 DOI logoGoogle Scholar
Heeroma, Klaas
(1909–1972). 1939 “Opmerkingen over de methode der expansiologie”. De Nieuwe Taalgids 33.60–79.Google Scholar
Hermann, Eduard
1927 Review van Ginneken (1927). Göttinger Gelehrten Anzeige 189.401–420.Google Scholar
Hoebeke, Marcel
1975 “Netherlandic Dialectology today”. Michigan Germanic Studies 1.47–67.Google Scholar
Hoppenbrouwers, Cor
1982 Language Change. A Study of Phonetic and Analogical Change with Particular Reference to S.E. Dutch Dialects. Meppel: Boom.Google Scholar
Hout, Roeland van & Uus Knops
eds. 1988 Language Attitudes in the Dutch Language Area. Dordrecht & Providence R.I.: Foris. DOI logoGoogle Scholar
Kate, Lambert Hermansz. ten
(1674–1731). 1723 Aenleiding tot de kennisse van het verhevene deel der Nederduitsche sprake. Amsterdam.Google Scholar
Kieft, Anthonij P.
1938 Homonymie en haar invloed op de taalontwikkel-ing. Groningen: Wolters.Google Scholar
Kloeke, Gesinus G.
(1887–1963). 1918–1919 “De beoefening der Duitsche dialectkunde”. Neophilologus 3.14–30; 4.22–32. DOI logoGoogle Scholar
(1887–1963). 1921 “De dialecten en de klankwetten”. De Nieuwe Taalgids 15. 194–202.Google Scholar
(1887–1963). 1924 “Klankoverdrijving en goedbedoelde (hypercorrecte) taalvor-men”. Tijdschrift voor Nederlandsche Taal en Letterkunde 43.161–88.Google Scholar
(1887–1963). 1926 “Geschiedenis van het Noord-Nederlandsch dialectonderzoek”. Grootaerts & Kloeke 1926.1–26. DOI logoGoogle Scholar
(1887–1963). 1927 De Hollandsche expansie in de zestiende en zeventiende eeuw en haar weerspiegeling in de hedendaagsche Nederlandsche dialecten. ’s-Gravenhage: Nijhoff.Google Scholar
(1887–1963). 1934 Deftige en gemeenzame taal. Groningen: Wolters.Google Scholar
(1887–1963). 1938 “Haagse volkstaal in de achtiende eeuw”. Tijdschrift voor Nederlandse Taal en Letterkunde 57.15–56.Google Scholar
(1887–1963). 1951 Gezag en norm bij het gebruik van verzorgd Nederlands. Amsterdam: Meulenhoff.Google Scholar
(1887–1963). 1954 Verzorgd Nederlands. (= Verslagen en Mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie .) Gent: Vlaamse Academie.Google Scholar
Koerner, E. F. Konrad
1976 “1876 as a Turning Point in the History of Linguistics”. The Journal of Indo-European Studies 4.333–53.Google Scholar
Kremer, Ludger
1980 “Die ‘Westfälische Expansion’ im niederländischen Sprachraum: Zur Entwicklung einer Forschunghypothese”. Niederdeutsches Jahrbuch 103.72–101.Google Scholar
Labov, William
1972 Sociolinguistic Patterns. Philadelphia: Univ. of Pennsylvania Press.Google Scholar
1981 “Resolving the Neogrammarian Controversy”. Language 57. 267–308. DOI logoGoogle Scholar
Loey, Adolph van
1937 Zuid-West Brabantsch in de XIIIe en XIVe eeuw. Brussel: Standaard Boekhandel.Google Scholar
Malkiel, Yakov
1967 “Each Word Has a History of its Own”. Glossa 1. 137–49.Google Scholar
Meertens, Pieter J.
(1899–1985) & Bernard Wander 1958 Bibliografie der dialecten van Nederland 1800–1950. Amsterdam: Noord-Hollandsche Uitgeversmij.Google Scholar
Meillet, Antoine
1930 Compte rendu de S. Mladenov, Geschichte der bulgarischen Sprache (Berlin: de Gruyter 1929) Bulletin de la Société Linguistique de Paris 30.200–204.Google Scholar
Moulton, William G.
1987 “Bloomfield as a Dialectologist”. HL 14. 139–54. DOI logoGoogle Scholar
Noordegraaf, Jan
1979 “Een linguïstische kaart van Nederland. Rondom de dialectenquête van 1879”. Gerritsen 1979, 36–51.Google Scholar
1985 Norm, geest en geschiedenis. Nederlandse taalkunde in de 19e eeuw. (= Geschiedenis van de Taalkunde, 3.) Dordrecht & Cinnamin-son: Foris.Google Scholar
Nuijtens, Emile T. G.
1962 De tweetalige mens. Een taalsociologisch onder-zoek naar het gebruik van dialect en cultuurtaal in Borne. Assen: Van Gorcum.Google Scholar
Polomé, Edgar C.
1983 “Netherlandic Contributions to the Debate on Language Change: From Lambert ten Kate to Josef Vercouillie”. Language Change ed. by Irmgard Rauch & Gerald F. Carr, 163–73. Bloomington: Indiana Univ. Press.Google Scholar
Rooy, Jaap de
1986 “Dialectkunde”. De Nederlandse taalkunde in kaart ed. by P. C. Paardekooper, 56–67. Leuven: Departement Linguistiek.Google Scholar
Schuchardt, Hugo
1885 Ueber die Lautgesetze: Gegen die Junggrammatiker. Berlin: Oppenheim.Google Scholar
1922 Schuchardt Brevier. Ein Vademekum der allgemeinen Sprachwissenschaft ed. by Leo Spitzer. Halle/S: Niemeyer.Google Scholar
Schuermans, L. W.
1865 Algemeen Vlaamsch Idioticon. Leuven: Vanlint-hout.Google Scholar
Stadler, Franz Joseph
1808 Schweizerische Dialektologie in Vergleichung mit andern ältern grammatischen Dialekten. Sammt einem Anhang einer Uebersetzung der Parabel vom verlorenen Sohne Lucae XV. 11–32 in allen Schweizerdialekten. Ms, Bibliothèque municipale de Rouen.Google Scholar
Stroom, Gerrold P. van der
1981 “De receptie van Jac. van Ginnekens taalbiologie”. Voortgang 2.81–102.Google Scholar
Taeldeman, Johan
1985 De klankstructuur van het Gentse Dialekt. Gent: Michiels.Google Scholar
Vachek, Josef
1968 Dutch Linguistics and the Prague Linguistic School. Leiden: Brill.Google Scholar
Weinreich, Uriel
1954 “Is a Structural Dialectology Possible?” Word 10. 388–400. DOI logoGoogle Scholar
Weijnen, Antonius A.
(b. 1908). 1946–47 “Jac. van Ginneken. 21 April 1877–20 October 1945”. Jaarboek Maatschappij der Nederlandse Letterkunde 1946–47, 50–61.Google Scholar
(b. 1908). 1951 Taalgeografie en interne taalkunde. (= Bijdragen en Mededelingen van de Dialecten Commissie, 12.) Amsterdam: Noord-Hollandsche Uitgeversmij.Google Scholar
(b. 1908). 1966 Nederlandse dialectkunde. Assen: Van Gorcum.Google Scholar
(b. 1908) et al. 1975 Atlas Linguarum Europae: Introduction. Assen: Van Gorcum.Google Scholar
Winkel, Jan te
(1847–1927). 1899–1901 De Noordnederlandsche tongvallen. Atlas van taalkaarten met tekst. Leiden: Brill.Google Scholar
(1847–1927). 1904 Inleiding tot de geschiedenis der Nederlandsche taal. Culemborg: Blom & Olivierse.Google Scholar
Winkler, Johan
1874 Algemeen Nederduitsch en Friesch Dialecticon. 22 Bde. ’s-Gravenhage: Nijhoff. DOI logoGoogle Scholar