L’Argumentation Pragmatique Chez Priscien: ‘Personne’ et ‘Déixis’

René Amacker
Résumé

Des nombreuses formes de l’argumentation grammaticale chez Priscien, celle qui est fondée sur l’acte de parole (situation pragmatique par excellence) occupe une place particulièrement importante. Sans s’attacher à l’ensemble des domaines concernés, on examine seulement les questions relatives à la ‘personne’ (terme qui désigne aussi bien une catégorie grammaticale qu’un individu réel) – à l’exclusion de la transitivité – et celles qui concernent la déixis (demonstratio). On aborde en outre l’impératif et la déixis transposée (dans l’épistolographie). L’étude de différents passages de Priscien montre que ce grammairien utilise une théorie qui n’est pas toujours exempte de contradiction; la comparaison avec sa source principale (Apollonios Dyscole), pour les sujets étudiés, fait apparaître enfin, en quelques occasions, combien l’originalité que Priscien se reconnaît est modeste.

Quick links
Full-text access is restricted to subscribers. Log in to obtain additional credentials. For subscription information see Subscription & Price. Direct PDF access to this article can be purchased through our e-platform.

Références bibliographiques

Apollonios Dyscole
Voir Schneider (1878) et Uhlig (1910).
Baratin, Marc
1989La naissance de la syntaxe à Rome. Paris: Les Éditions de Minuit.Google Scholar
Denys le Thrace
Voir Uhlig (1883).
Grammatici Latini
Voir Keil (1855–1880).
Holtz, Louis
1981Donat et la tradition de l’enseignement grammatical. Etude et édition critique. Paris: Editions du CNRS.Google Scholar
Householder, Fred W.
1981The Syntax of Apollonius Dyscolus. Translated, and with a commentary by F. W. H. (= Studies in the History of Linguistics, 23.) Amsterdam: John Benjamins. DOI logoGoogle Scholar
Keil, Heinrich
éd. 1855–1880Grammatici Latini ex recensione Henrici Keilii. 8 vol. [divers éditeurs]. Leipzig: B. G. Teubner. (Repr., Hildesheim: Georg Olms 1961.)Google Scholar
Kühner, Raphaël & Bernhard Gerth
1898Ausführliche Grammatik der griechischen Sprache. II. Teil: Satzlehre. 1. Band. Hannover & Leipzig: Hahnsche Buchhandlung.Google Scholar
Schneider, Richard
éd. 1878Apollonii Dyscoli quae supersunt […] . Voluminis primi fasc.I: Apollonii scripta minora [= pron., adv., conj .] a Richardo Schneidero edita continens. (= Grammatici Graeci ‹II› vol.I:1.) Leipzig: B. G. Teubner.Google Scholar
Simone, Raffaele & René Amacker
1977 “Verbi ‘modali’ in italiano. Per una teoria generale della modalità nelle lingue naturali”. Italian Linguistics 3:1.7–102.Google Scholar
Thesaurus linguae Latinae
1900- Leipzig: B. G. Teubner.Google Scholar
Uhlig, Gustav
éd. 1883Dionysii Thracis ars grammatica qualem exemplaria vetustissima exhibent . […] edidit G.U. (= Grammatici Graeci I vol.I.) Leipzig: B. G. Teubner.Google Scholar
éd. 1910Apollonii Dyscoli quae supersunt […] . Volumen alterum. Apollonii de constructione [= synt .] libri quattuor. Recensuit […] G.U. (= Grammatici Graeci II vol.II.) Leipzig: B. G. Teubner.Google Scholar
Wessner, P[aul]
1934 “Theoctistus”. Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft. Bd. V A:1704–1705. München: Alfred Druckenmüller.Google Scholar