Grammar in the early middle ages: A bibliography
Quick links
References
I.Primary sources
Abbo of Fleury
Aggressus quídam, GL
8.xxxix–xli.
Dialogus Franconis et Saxonis de octo partibus orationis, PL 101.854–902.
Aldhelm
, De metris et enigmatibus ac pedum regulis Ed. by R. Ehwald. Aldhelmi Opera. Monumenta Germaniae Historica, Auctores Antiquissimi 15. Berlin: Weidmann 1919, pp.59–204. The De metris and part of De pedum regulis was transl, by Neil Wright in Michael Lapidge and James L. Rosier 1985 Aldhelm: The Poetic Works, 183–219. Cambridge: D.S. Brewer.
Anonymus ad Cuimnanum
Expossitio latinitatis Ed. by Bernard Bishoff and Bengt Löfstedt CCSL 1330
Ars Ambianensis
Ars Ambrosiana
Ed. by Bengt Löfstedt CCSL 133C
Ars Augiensis
Uuoluuinus”). Unique copy in Karlsruhe, Badische Landesbibliothek, Aug. CXII ff.61v–101vb.
Ars Bernensis, GL
8.62–142.
Ars Brugensis
Unprinted grammar in Bruges, Bibliothèque de la ville, 537, ff.l9rb–38vb and 41rb–46va.
Ars Laureshamensis
Ed. by Bengt Löfstedt CCCM 40A
Ars Toletana
Unique copy in Toledo, Biblioteca del Cabildo 99–30, ff.33v–34v.
Asper/Asperius/Asporius/Asper minor
Ars. GL 8.39–61.
Beatus quid est
Ed. by Martha Bayless This volume pp.85 109
Bede
De orthographia Ed. by C. W. Jones CCSL 123A 1 57 also in GL
7 261 294
. De schematibus et tropis Ed. by C. B. Kendall. CCSL 123A.142–171. English translation by Gussie Hecht Tanenhaus 1962 “Bede’s De schematibus et tropis – a translation”. Quarterly Journal of Speech 48.237–253. Repr. in Readings in Medieval Rhetoric, ed. by J. M. Miller et al., 96–122. Bloomington: Indiana University Press 1973.
Boniface
Ars grammatica Ed. by George John Gebauer and Bengt Löfstedt CCSL 133B 13 99
Ars metrica Ed. by Bengt Löfstedt CCSL 133B 109 113
Christian
Ars minor Ed. by Vivien Law This volume, pp.231 238
Clemens Scottus
Clm/Nancy
See Sapientia ex sapore.
Codex quae pars
excerpt printed in GL 8, xxi. Found in Berne 207, ff.l7r–18v (19r–20v), and in Leiden Voss. lat. Q. 33, f.71rv.
Congregatio Salcani filii de verbo
Cruindmel
Cunabula grammaticae artis Donati, PL
90.613–32.
Declinationes nominum
Usually cited from Munich, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 6281, ff.l08v–114v. A short version was printed in GL 8.61 app. crit.; and another version is embedded in the Ars Donati quam Paulus Diaconus exposuit, 4,12–10,22.
De dubiis nominibus
Ed. by F. Glorie CCSL 133A 743 820
Dicuil
Distributio omnium specierum nominum inter cathegorias Aristotilis
Donatus Ortigraphus
Ars grammatica (Eclogae de libris grammaticorum) Ed. by John Chittenden CCCM 40D
Dynamius
Erchanbert
Ermanric of Ellwangen
Excerptiones de Prisciano
Usually cited from Paris, Bibliothèque Nationale N.A. lat. 586.
Godescalc
Hildericus of Monte Cassino
Hrabanus Maurus
Excerptio de arte grammatica Prisciani. PL 111.613–670.
Isidorus Iunior
. De vitiis et virtutibus orationis Ed. by Ulrich Schindel 1975 Die lateinischen Figurenlehren des 5. bis 7. Jahrhunderts und Donats Vergilkommentar (mit zwei Editionen). (=
Abhandlungen der Akademie der Wissenschaften in Göttingen, Philologisch-historische Klasse, 3rd ser., 91), 184–241. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht.
Israel the Grammarian
Julian of Toledo
Magnus quae uox
Cited from Munich, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 14737, ff. 157v–183v.
Malsachanus
Mico of Saint-Riquier
Murethach (Muridac)
In Donati artem maiorem Ed. by Louis Holtz CCCM 40
Ordo ad cognoscendi nomen (Quid est doctus?)
Cited from St Gall, Stiftsbibliothek, 876, pp.30–32.
Paulus Diaconus
Peter of Pisa
Primum quaeritur quare Donatus
Cited from Paris, Bibliothèque Nationale, lat. 13025, ff.60va–62vb.
Quae sunt quae
Best cited from the only complete MS, Paris, Bibliothèque Nationale, lat. 13025, ff.52vb–59vb.
Remigius
Expositio super Bedae De arte metrica et De schematibus et tropis libros Ed. by M. H. King CCSL 123A 77 171
. In artem maiorem Donati commentum. GL 8.219–74, supplemented by John Petersen Elder 1947 “The missing portions of the Commentum Einsidlense on Donatus’s Ars grammatica
” Harvard Studies in Classical Philology 56–57.129–160; and M. L. Coletti 1985 “Un’opera grammaticale di Remigio di Auxerre: il commento al De barbarismo di Donato”. Studi Medievali 26.951–967.
Sapientia ex sapore
Clm/Nancy). Anonymous florilegium best cited from Munich, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 6415, ff.lr–44v.
Sedulius Scottus
In Donati Artem minorem Ed. by Bengt Löfstedt CCCM 40C 1 54
In Eutychem Ed. by Bengt Löfstedt CCCM 40D 85 130
In Priscianum Ed. by Bengt Löfstedt CCCM 40D 55 84
Septem IIOPIOXAI (sic, for IIEPIOXAI) (Glosa Prisciani)
Cited from Barcelona, Archivo de la Corona de Aragón, Ripoll 59, ff.257v–288v.
Sergilius
Ars (Tractatio litterae). Cited from Leiden, Bibliotheek der Rijksuniversiteit, BPL 135, ff.71v–72r.
Smaragdus
Liber in partibus Donati Ed. by Bengt Löfstedt, Louis Holtz, Adele Kibre CCCM 68
Tatwine
Ars Ed. by Maria De Marco CCSL 133 1 93
Terminationes nominum
Ursus of Beneventum
Usuard of Saint-Germain
Versus de nominibus litterarum seu Versus cuiusdam Scoti de alphabeto
Ed. by F. Glorie CCSL 133A 725 741
Virgilius Maro Grammaticus
Walahfrid Strabo
Cited from St Gall, Stiftsbibliothek 878, pp. 5–18 and 50–69.
“
Uuoluuinus”. See Ars Augiensis.
II.Secondary literature
Amsler, Mark
Baebler, J. J.
Barabino, Giuseppina
Beeson, Charles
Bethmann, L. C.
Bianchi, Dante
Biggs, Frederick M., Thomas D. Hill and Paul E. Szarmach
Bischoff, Bernhard
Bischoff, Bernhard and Ludwig Bieler
Bradley, Henry
Brearley, Denis G.
Brunner, Karl
Buffa, M. F.
Campbell, Jackson J.
Cervani, Roberta
Clausi, Benedetto
Closa Farres, J.
Coallier, Christine
Coletti, Maria Laetitia
Collignon, A.
Curtius, Ernst Robert
De Nonno, Mario
Della Casa, Adriana
Donnini, M.
Draak, Maartje
Dubreucq, Alain
Dutton, Paul Edward
Elder, John Petersen
Esposito, Mario
Evans, G. R.
Fortgens, H. W.
Frey, J.
Gavinelli, Simona
Gebauer, George John
Gibson, Margaret
Gładysz, Bronislas
Gneuss, Helmut
Gribomont, Jean
Guerreau-Jalabert, Anita
Gutiérrez Galindo, M. A.
Haslam, M. W.
Herren, Michael
Hofman, Rijcklof
Holtz, Louis
Hovdhaugen, Even
Huntsman, Jeffrey F.
Irvine, Martin
Isola, Antonio
Jeudy, Colette
1990b “Un commentaire anonyme de l’Ars minor de Donat”. De ortu grammaticae. Studies in Medieval Grammar and Linguistic Theory in Memory of Jan Pinborg (=
Studies in the History of the Language Sciences 43), ed. by G. L. Bursill-Hall, Sten Ebbesen and Konrad Koerner, 133–146. Amsterdam: John Benjamins.
Jeudy, Colette and Yves-François Riou
1975 “Tradition textuelle et commentaire des auteurs classiques latins conservés dans les manuscrits de la Bibliothèque Vaticane: III. Le commentaire de Rémi d’uxerre au livre III de l’Ars maior de Donat (ms. Vatican, Reg. lat. 1560).” Settimane di studio del Centro italiano di studi sull’alto medioevo 22.213–229.
Jolivet, Jean
Kaiinka, E.
Kerlouégan, François
Kibre, Adele
King, Margot H.
Kleiner, Yu. A.
Lage Cotos, María Elisa
Lagorio, Valerie M.
Lambert, Pierre-Yves
Lammert, Friedrich
Lane, Mary Charlotte
Lapidge, Michael
Law, Vivien
1991 “A French metamorphosis of an English grammatical genre: declinationes into terminationes
”. France and the British Isles in the Middle Ages and Renaissance: Essays by Members of Girton College, Cambridge, in Memory of Ruth Morgan, ed. by Gillian Jondorf and David N. Dumville, 17–42. Woodbridge: Boydell.
Forthcoming. “Grammar”. Medieval Latin Studies: An Introduction and Bibliographical Guide Ed. by Frank A. C. Mantello and A. G. Rigg Washington, D.C. The Catholic University of America Press grammatical terminology
Lehmann, Paul
Lemoine, Louis
Lentini, Anselmo
Leonhardt, Jürgen
Leotta, Rosario
Löfstedt, Bengt
Luiselli, Bruno
McKitterick, Rosamond
Manitius, Max
Marenbon, John
Mariotti, Scevola
Marsili, Aldo
Matter, E. Ann
Morelli, Camillo
Munzi, Luigi
Negri, Angela Maria
Neuhauser, Walter
Ó Cuív, Brian
O’Donnell, J. R.
Orchard, A. P. McD.
Palmer, Robert B.
Poli, Diego
de Rijk, L. M.
Sabbadini, Remigio
Scaglione, Aldo D.
Schmitz, W.
Shanzer, Danuta
Strati, Roberta
Strecker, Karl
Taeger, Burkhard
Thurot, Charles
Tolkiehn, Johannes
Vineis, Edoardo
Vineis, Edoardo and Alfonso Maierù
van de Vyver, A.
Wright, Roger