Fragments carolingiens de la grammaire de dynamius: (Ms. Darmstadt 3303)

Colette Jeudy
CNRS/IRHT, Paris

Résumé

Du IXe siècle et d’origine française, le manuscrit 3303 de la bibliothèque de Darmstadt est surtout célèbre pour son fragment de la version originale de la Satisfactio de Dracontius. Les quatre feuillets subsistants contiennent aussi deux fragments grammaticaux non identifiés: au f. 4-4v un relevé des schèmes tirés du commentaire de Cassiodore sur les Psaumes et aux f. l-2v la fin de l’Ars grammatica de Dynamius. Après l’édition et l’étude précise de ces fragments de Dynamius sont posés les problèmes concernant l’auteur, le contenu réel et la date de composition de cette grammaire. Ces nouveaux fragments permettent de corriger l’édition d’Angelo Mai d’après l’unique manuscrit de Lorsch (Vatican, Pal. lat. 1746) et constituent un nouveau témoin, important bien que fragmentaire, pour l’édition critique préparée par Luigi Munzi.

Quick links
Full-text access is restricted to subscribers. Log in to obtain additional credentials. For subscription information see Subscription & Price. Direct PDF access to this article can be purchased through our e-platform.

Références

Alcuin
. Carmen 58 Ed. E. Dümmler. MGH Poetae 1, Berlin, Weidmann 1881 (1964 2); ed. et comm. McEnerney, J. I. 1981 “Alcuin, Carmen 58”. Mittellateinisches Jahrbuch 16.35–42.Google Scholar
Anonymus ad Cuimnanum
. Expossitio Latinitatis Ed. B. Bischoff & B. Löfstedt 1992Corpus Christianorum, Series Latina, 133 D.Google Scholar
Audax
Excerpta de Scauri et Palladii libris Ed. H. Keil GL 7 327 328 De syllabis
De dubiis nominibus
Ed. F. Glorie 1986Corpus Christianorum Series Latina 133A. Turnhout: Brepols. Pp. 743–820.Google Scholar
Dracontius. Satisfactio
Ed. F. Vollmer 1905 MGH Auctores antiquissimi 14, 114–118 (Avec recension d’Eugène de Tolède en parallèle); C. Moussy 1988 Dracontius. Œuvres. T. 2, Réparation, avec trad. fr. (Collection des Universités de France), 179–180 [liste des autres éd., 165–169].Google Scholar
Dynamius. Ars grammatica
Ed. A. Mai 1852Nova Patrum Bibliotheca 1, Rome, 182–198. Cf. aussi M. Goldast 1614 Paraeneticorum veterum pars I (prologue seulement).Google Scholar
GL = Grammatici Latini
Ed. Heinrich Keil. 8 vols. Leipzig: Teubner 1855–80.Google Scholar
Maximus Victorinus
Ars grammatica Ed. H. Keil Gl. 6 196 197 De syllaba
MGH = Monumenta Germaniae Historica
. Hannovcer: Hahn 1826-.Google Scholar
Priscianus. Institutiones grammaticae
Ed. M. Hertz GL 2 33 56 extraits des liv. I et II
Rhythmi aevi merovingici et carolini
Ed. K. Strecker MGH. Poetae 4/2 nos 96 et 97
Servius. De finalibus
Ed. H. Keil GL 4 454 455
Becker, Gustav
1885Catalogi bibliothecarum antiqui. Bonn: Max Cohen.Google Scholar
Bischoff, Bernhard
1958 “Eine verschollene Einteilung der Wissenschaften”. Archives d’histoire doctrinale et littéraire du moyen âge 25.5–20. Repr. in Mittelalterliche Studien 1. Stuttgart: Hiersemann. 273–288.Google Scholar
1974Lorsch im Spiegel seiner Handschriften (= Münchener Beiträge zur Mediävistik und Renaissance-Forschung. Beiheft). München: Arbeo Gesellschaft.Google Scholar
Dekkers, Eligius
1961Clavis patrum latinorum. Steenbrugge: St.-Pieter-sabdij. (1st ed 1952.)Google Scholar
De Marco, Maria
1957 “Letture grammaticali a Lorsch nel s. X”. Aevum 31.274–277.Google Scholar
De Nonno, Mario
1990a “L’Auctor ad Caelestinum (GL IV 219–264 Keil): Contributi al testo e alla caratterizzazione”. Dicti studiosus. Scritti di filologia offerti a Scevola Mariotti dai suoi allievi. Urbino: Quattro Venti, pp. 223–258.Google Scholar
1990b “Un nuovo testo di Marziano Capella: la Metrica”. Rivista di filologia e di istruzione classica 118.129–144.Google Scholar
Fink, Georg
1925Geschichte des Hessischen Staatsarchivs zu Darmstadt. Darmstadt: Winter.Google Scholar
Fontaine, Jacques
1981Naissance de la poésie dans l’Occident chrétien. Paris: Etudes Augustiniennes.Google Scholar
Gottlieb, Theodor
1890ueber mittelalterliche Bibliotheken. Leipzig: Otto Harrassowitz.Google Scholar
Holtz, Louis
1981Donat et la tradition de l’enseignement grammatical: Etude sur l’ Ars Donati et sa diffusion (IVe–IXe siècle) et édition critique. Paris: Editions du CNRS.Google Scholar
Jeudy, Colette
1993 “Fragment carolingien d’un relevé des schèmes tirés du commentaire de Cassiodore sur les Psaumes”. Mittellateinisches Jahrbuch 28 (sous presse).Google Scholar
Knaus, Hermann
1979Ältere theologische Texte (Die Handschriften der Hessischen Landes- und Hochschulbibliothek Darmstadt, 4) Wiesbaden: Otto Harrassowitz.Google Scholar
Law, Vivien
1979 “The transmission of the ars Bonifacii and the ars Tatui-ni ”. Revue d’histoire des textes 9.281–288. DOI logoGoogle Scholar
Leonhardt, Jürgen
1989Dimensio syllabarum. Studien zur lateinischen Prosodie-und Verslehre von der Spätantike bis zur frühen Renaissance (= Hypomnemata, 72) Göttingen: Vandenhoeck et Ruprecht. DOI logoGoogle Scholar
Löfstedt, Bengt
1990 “Grammatisch-rhetorische Fragmente im Anonymus ad Cuimnanum”. Eranos 88.121–124.Google Scholar
Manuscrits classiques latins de la Bibliothèque Vaticane. Tome IL 2
1982Fonds Palatin, Rossi, Ste Marie Majeure et Urbinate par Jeannine Fohlen, Colette Jeudy, Yves-François Riou. Paris: Editions du CNRS.Google Scholar
Mohlberg, Leo Cunibert
1952Katalog der Handschriften der Zentralbibliothek Zürich. I. Mittelalterliche Handschriften. Zürich.Google Scholar
Scriba, Heinrich Eduard
1843Biographisch-literärisches Lexikon der Schriftsteller des Grossherzogthums Hessen im neunzehnten Jahrhundert. Zweite Abtheilung. Darmstadt: G. Jonghaus.Google Scholar