Dialectology in Poland 1873–1997

Stanisław Gogolewski
University of Łódż
Summary

The advent and the first stage of development of the Polish dialectology is connected with the Neogrammarian trend. In 1873, Lucjan Malinowski (1839–1898) published in Leipzig the first scientific description of a Polish dialect. His student, Kazimierz Nitsch (1874–1958), included in his research the entire territory of the Polish language, and in 1915 published the first synthesis Dialekty języka polskiego (Dialects of the Polish language).In the inter-war period and later, there appeared a number of descriptions of dialects of individual villages and larger regions. A new, synthesizing discussion of the subject, in Karol Dejna’s (b.1911) Dialekty polskie (Polish dialects), was published in 1973. Geolinguistic atlases of particular dialects were produced, as well as Mały atlas gwar polskich (A little atlas of Polish dialects) comprising the whole country. A number of dialectal dictionaries were issued; work on the voluminous Słownik gwar polskich (A dictionary of Polish dialects) is in progress. A new area of research is developing – historical dialectology which is concerned with the problems of participation of particular dialects in the formation of literary Polish.

Quick links
Full-text access is restricted to subscribers. Log in to obtain additional credentials. For subscription information see Subscription & Price. Direct PDF access to this article can be purchased through our e-platform.

References

Basara, Anna
1965 Studia nad wokalizmem w gwarach Mazowsza (samogłoski ustne). Wroclaw: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.Google Scholar
Basara, Anna, Jan Basara, Janina Wojtowicz & Helena Zduńska
1959 Studia fonetyczne z Warmii i Mazur. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.Google Scholar
Baudouin de Courtenay, Jan Niecisław
1897 “ ‘Kašubskij jazyk’, ‘kašubskij naród’ i ‘kašubskij vopros’”. St. Petersburg: Tipografija V. S. Valaševa i K. Fontanka.Google Scholar
Bąk, Stanisław
1939 Teksty gwarowe z polskiego Śląska. Kraków. Polska Akademia Umiejętności.Google Scholar
1956 Gwary ludowe na Dolnym Śląsku. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.Google Scholar
1964 “Zróżnicowanie narzecza śląskiego”. Prace i Materiały Etnograficzne 23.401–523.Google Scholar
Bystroń, Jan
1887 O mowie polskiej w dorzeczu Stonawki i Lucyny w Księstwie Cieszyńskim. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.Google Scholar
Dejna, Karol
1951–1953 Polsko-laskie pogranicze językowe na terenie Polski. 2 vols. Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe.Google Scholar
1962–1968 Atlas gwarowy województwa kieleckiego. 6 vols. Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe.Google Scholar
1973 Dialekty polskie. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.Google Scholar
1985 Kwestionariusz do badań gwarowych zróżnicowań Polski. Łódź: Uniwersytet Łódzki.Google Scholar
1988 “Założenia organizacji badań przygotowawczych do opracowania Atlasu gwar polskich ”. Sprawozdania z Czynności i Posiedzeń Naukowych LTN 49:7.8–23. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.Google Scholar
Doroszewski, Witold
1955 Studia fonetyczne z kilku wsi mazowieckich. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.Google Scholar
1962 Studia i szkice językoznawcze. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.Google Scholar
Encyklopedia Polska. Akademia Umiejętności (EPAU)
1915 Vol.III: Język polski i jego historia. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.Google Scholar
Friedrich, Henryk
1937 Studia nad nosowością w gwarach Mazowsza. Warszawa: Drukarnia Bankowa.Google Scholar
Gala, Sławomir
1994 Małopolsko-śląsko-wielkopolskie pogranicze językowe. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.Google Scholar
Handke, Kwiryna & Ewa Rzetelska-Feleszko
1977 Przewodnik po językoznawstwie polskim. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.Google Scholar
Horodyjska-Gadkowska, Halina & Alina Strzyżewska-Zaremba
1971–1992 Atlas gwar mazowieckich. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.Google Scholar
Karaś, Mieczysław
1965 Polskie dialekty Orawy. Vol. I: Fonologia i fonetyka. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.Google Scholar
1979 “Wstęp”. Słownik gwar polskich, vii–xxi. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.Google Scholar
Karłowicz, Jan
1900–1911 Słownik gwar polskich. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.Google Scholar
Kucała, Marian
1957 Porównawczy słownik trzech wsi małopolskich. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.Google Scholar
Lorentz, Friedrich
1903 Slovinzische Grammatik. St. Petersburg: Buchdruckerei der Kaiserlichen Akademie der Wisenschaften / Izd. Vtorogo Otdelenijs Imperatorskoj Akademeii Nauk.Google Scholar
1905 Slovinzische Texte. Ibid.Google Scholar
1908–1912 Slovinzisches Wörterbuch. 2 vols. St. Petersburg: Buchdruckerei der Kaiserl. Akad. der Wisenschaften / Izd. Otdelenija Russ. Jazyka i Slovesnosti Imp. Akademii Nauk.Google Scholar
1924 Teksty pomorskie (kaszubskie). (= Polska Akademia Umiejętności 4:3.600–836.) Kraków.Google Scholar
1927–1937 Gramatyka pomorska. Poznań: Instytut Zachodnio-Słowiański. (Polish ed., 3 vols., Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1958–1962.)Google Scholar
Malinowski, Lucjan
1873 Beiträge zur slavischen Dialektologie. I. Über die oppelnsche Mundart in Oberschlesischen 1. Laut und Formenlehre. Doctoral dissertation, Universität Leipzig. (Printed, Leipzig: Bär & Hermann 1873.)Google Scholar
Małecki, Mieczysław
1938 Język polski na południe od Karpat. Kraków: Gebethner & Wolff.Google Scholar
Małecki, Mieczysław & Kazimierz Nitsch
1934 Atlas językowy polskiego Podkarpacia. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.Google Scholar
1957–1970 Mały atlas gwar polskich. Vols.I-XIII. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Polska Akademia Nauk.Google Scholar
Nitsch, Kazimierz
1907 “Dialekty polskie Prus Zachodnich”. Materiały i Prace Komisji Językowej PAU. 1–2:101–248, 305–395. Kraków: Polska Akademia Umiejętności. (Repr. in Nitsch 1958 III, 47–251.)Google Scholar
1907 “Dialekty polskie Prus Wschodnich”. Materiały i Prace Komisji Językowej PAU 3.397–487. (Repr. in Nitsch 1958 III, 252–321.)Google Scholar
1909 “Dialekty polskie Śląska”. Materiały i Prace Komisji Językowej PAU 4.85–356. (Repr. in Nitsch 1958 IV, 7–115.)Google Scholar
1911 Mowa ludu polskiego. Kraków: Leon Frommer.Google Scholar
1926 Wybór polskich tekstów gwarowych. Lwów: K. S. Jakubowski. (2nd ed., revised by the author, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1960.)Google Scholar
1957 Dialekty języka polskiego. Wrocław: Ossolineum. (Originally in Encyklopedia Polska. Akademia Umiejętności III, 238–343. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1915.)Google Scholar
1958 Wybór pism polonistycznych. 4 vols. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. [Vol. IV: Pisma dialektologiczne.]Google Scholar
1960 Ze wspomnień językoznawcy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.Google Scholar
Polański, Kazimierz
ed. 1993 Encyklopedia językoznawstwa ogólnego. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.Google Scholar
Ramułt, Stefan
1893 Słownik języka pomorskiego, czyli kaszubskiego. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.Google Scholar
Saussure, Ferdinand de
1916 Cours de linguistique générale. Lausanne & Paris: Payot.Google Scholar
Słownik gwar polskich
1964–1994 Vols.I-V. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN.Google Scholar
Sobierajski, Zenon
1966–1977 Atlas polskich gwar spiskich na terenie Polski i Czechosłowacji. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.Google Scholar
Sobierajski, Zenon & Józef Burszta
1979–1989 Atlas języka i kultury ludowej Wielkopolski. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.Google Scholar
Stankiewicz, Edward
1956 “The Phonemic Patterns of the Polish Dialects: A study in structural dialectology”. For Roman Jakobson: On the occasion of his sixtieth birthday ed. by Morris Halle, Horace G. Lunt et al., 518–530. The Hague: Mouton.Google Scholar
Steuer, Feliks
1934 Dialekt Sulkowski. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.Google Scholar
1937 Narzecze baborowskie. Ibid.Google Scholar
Stieber, Zdzisław
1933 Izoglosy gwarowe na obszarze dawnych województw Łęczyckiego i Sieradzkiego. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.Google Scholar
1938 Sposoby powstawania słowiańskich gwar przejściowych. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.Google Scholar
1956 Zarys dialektologii języków zachodniosłowiańskich. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.Google Scholar
Stieber, Zdzisław & Hanna Popowska-Taborska
eds. 1964–1978 Atlas językowy kaszubszczyzny i dialektów sąsiednich. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.Google Scholar
Sychta, Bernard
1967–1973 Słownik gwar kaszubskich na tle kultury ludowej. 6 vols. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. (Supplement 1976).Google Scholar
Szymczak, Mieczysław
1962–1973 Słownik gwary Domaniewka w powiecie łęczyckim. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.Google Scholar
Świderska, Halina
1929 “Dialekt Księstwa Łowickiego”. Prace Filologiczne 4.257–413.Google Scholar
Tomaszewski, Adam
1934 Mowa ludu wielkopolskiego. Poznań: Uniwersytet Poznański.Google Scholar
Urbańczyk, Stanisław
1953 Zarys dialektologii polskiej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. (2nd revised ed. 1962.)Google Scholar
Zawiliński, Roman
1880 Gwara brzezińska w starostwie ropczyckim. (= Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności 8.180–234.) Kraków.Google Scholar
Zduńska, Helena
1965 Studia nad fonetyką gwar mazowieckich: Konsonantyzm. Wrocław: Ossolineum.Google Scholar
Zwoliński, Przemysław
1952 “Wypowiedzi gramatyków XVI i XVII wieku o dialektyzmach w ówczesnej polszczyźnie”. Pamiętnik Literacki 43.395–407.Google Scholar