Özellikle dış haberlerin toplanması ve hazırlanmasına ilişkin olarak dil ve gazetecilik arasındaki ilişki, genellikle dil (söylem, biçem, uygulama) ya da iletişim odaklı araştırmalar çerçevesinde ele alınmakta ve tanımlanmaktadır. Bu ilişkide çevirinin hem süreç hem de ürün olarak nerede durduğu ise nispeten yakın zamanda ilgi görmeye başlamıştır. “Çeviri ve medya” ya da “medya çevirisi” olarak adlandırabileceğimiz geniş araştırma alanı, çeşitli alt alanlara ayrılabilir. Van Doorslaer (2009), yakın zamanda yayınlanan bazı çalışmalara atıfta bulunarak ve nicel veriler kullanarak, bu araştırma alanında ilginin büyük ölçüde görsel-işitsel çeviri [audiovisual translation], seslendirme/dublaj [voiceover and dubbing] ve altyazı [subtitling] gibi alt alanlara odaklandığını ortaya koymaktadır. Medya çevirisinin gazetecilikle bağlantılı yönleri ve çevirinin günlük gazetecilik faaliyetlerindeki konumu, bu alt alanlarda açıkça ele alınmamıştır. Bununla birlikte, Warwick Üniversitesi tarafından düzenlenen Translation in Global News başlıklı projenin ardından haber çevirisine ve haber ve çeviriyle ilişkili diğer alanlara ilgi giderek artmıştır. Valdeón (2015), Basın Çevirisi Araştırmaları (Journalistic Translation Research) alanında son on beş yıla genel bir bakış sunmaktadır. Warwick projesi kapsamında yayınlanan başlıca çalışmalar, Conway & Bassnett 2006’daki konferans bildirileri ve daha da önemlisi projenin son yayını olan Bielsa & Bassnett 2009’dur. Bu çalışma, özellikle küresel olarak nitelendirilen haber ajanslarında (AP, Reuters ve AFP başta olmak üzere) çevirinin rolünü ve somut çeviri haber metinlerini ele almaktadır. Küreselleşme ve uyum sağlama eğilimine, İngilizce dilinin baskın rolünün artmasına ve hatta Anglofon yazı modellerinin (kısa ve daha doğrudan anlatım) hakimiyetine rağmen, çerçeveleme ve çeviri ile ilgili uygulamalarda, stratejilerde ve değerlerde hala önemli bir çeşitlilik görülmektedir. Bu çeşitliliğin kaynağı bazen haber ajanslarının ulusal/bölgesel kökenlerine ya da “alternatif” IPS haber ajansı örneğinde olduğu gibi içerikle ilgili belirgin seçimlere dayandırılabilir. Dünyadaki haber dolaşımının dengesizliğini ve “seçkin ülkelerin” medyada daha ön planda olmasını eleştiren MacBride raporunun (MacBride 1980) yayınlanmasından bu yana yeni dengeler kurulmuştur. Fakat karmaşık yapıdaki güç ilişkileri (kıtasal, ulusal, dilsel, siyasal ve ideolojik ilişkiler), haberlerin seçilmesi, çevrilmesi ve düzenlenmesine ilişkin önemli kararlarda ve seçimlerde belirleyici rol oynamaktadır. Christina Schäffner (2008), erek kitle için yeniden bağlamsallaştırılan çeviri haber metinleri ve siyasi alıntılardan oluşan bir bütünce üzerinde çalışmıştır (bu incelemede çeviri edimini ele almamıştır). Schäffner, siyasal gazetecilik ve siyasal iletişim konularında, çeviri üretiminin kurumsal ve ideolojik koşullarının belirleyici bir öneme sahip olduğunu göstermektedir. Roberto Valdeón, İspanyolca BBCMundo’yu incelediği vaka çalışmasında (2008), Anglofon ve İspanyolca konuşulan kültürler arasında bir statü farkı olduğunu, hazırlanan haberlerde ilkinin ikinciye göre daha önemli bir konuma yerleştirildiğini ortaya koymuştur. Gazetecilikte belirli materyallerin kullanılması, çevrilmesi ve düzenlenmesindeki bariz seçicilik, dünya algısının çerçevelenmesinde etkilidir. Luc van Doorslaer (2009), uluslararası haber yayınlarında ana kaynak olarak kullanılan haber ajansları ile haberlerde yer verilen ülkeler arasında belirgin bir ilişki olduğunu göstermektedir. Örneğin Belçika’da, çoğunlukla AP’den yararlanan haber merkezleri daha çok ABD hakkında haberler hazırlamaktadır. Öte yandan ağırlıklı olarak AFP’den yararlanan haber merkezleri ise daha çok Fransa ile ilgili haber oluşturmaktadır. Dünya haber ajansları günümüzde kendilerini “küresel” olarak nitelendirse de çıkış noktalarını inkâr etmedikleri açıkça görülmektedir. Haber ajanslarının ulusal kökenleriyle bağlantılı normları olması kaçınılmazdır ve bu durum haber seçme ve ayıklama ilkelerine olduğu kadar çerçeveleme yaklaşımlarına da yansımaktadır. Bu nedenle “habercilik faaliyetlerinde kendilerini ulusal ve/veya bölgesel temellerinden yeterince ayırıp ayırmadıkları” bir soru işareti olarak kalmaktadır (Bielsa & Bassnett 2009: 49).

Kaynakça

Bielsa, Esperança & Bassnett, Susan

2009 Translation in Global News. London: Routledge. BoP

Conway, Kyle

2008 “A cultural studies approach to semantic instability: The case of news translation.” Linguistica Antverpiensia New Series 7: 29–43. TSB

Conway, Kyle & Bassnett, Susan

(eds) 2006 Translation in global news: proceedings on the conference held at the University of Warwick 23 June 2006. University of Warwick. http://​www2​.warwick​.ac​.uk​/fac​/arts​/ctccs​/research​/tgn​/events​/tgn​/translation​-in​-global​-news​-proceedings​.pdf [Accessed 3 May 2010].

Davier, Lucile

2014 “The paradoxical invisibility of translation in the highly multilingual context of news agencies.” Global Media and Communication 10(1): 53–72. TSB

Jakobson, Roman

1959 “On linguistic aspects of translation.” In On translation, Reuben Arthur Brower (ed.), 144–151. Cambridge: Harvard University Press. TSB

Davier, Lucile

2006 “Differences in News Translation between Broadcasting and Newspapers: A Case Study of Korean-English Translation.” Meta 51 (2): 317–327. TSB

MacBride, Sean

1980 Many voices, one world: towards a new more just and more efficient world information and communication order (Report by the international commission for the study of communication problems). London/ Paris/ New York: Unesco. http://​unesdoc​.unesco​.org​/images​/0004​/000400​/040066eb​.pdf [Accessed 3 May 2010].

Schäffner, Christina

2008 “ ‘The Prime Minister said…’: Voices in translated political texts.” Synaps 22: 3–25.

Schäffner, Christina

2012 “Rethinking Transediting.” Meta 57(4): 866–883.

Stetting, Karen

1989 “Transediting – A New Term for Coping with the Grey Area between Editing and Translating.” In Proceedings from the Fourth Nordic Conference for English Studies, G. Caie (eds), 371–382. Copenhagen: University of Copenhagen.

Tsai, Claire

2006 “Translation through Interpreting: A Television Newsroom Model.” In Translation in global news: proceedings on the conference held at the University of Warwick 23 June 2006, Kyle Conway & Susan Bassnett (eds), 59–71. Coventry: University of Warwick. TSB

Valdeón, Roberto A.

2008 “Anomalous news translation. Selective appropriation of themes and texts in the internet.” Babel 54 (4): 299–326. BoP

Valdeón, Roberto A.

2015 “Fifteen years of journalistic translation research and more.” Perspectives 23(4): 634–662.

van Doorslaer, Luc

2009 “How language and (non-)translation impact on media newsrooms. The case of newspapers in Belgium.” Perspectives 17 (2): 83–92. TSB

van Doorslaer, Luc

2012 “Translating, Narrating and Constructing Images in Journalism with a Test Case on Representation in Flemish TV News.” Meta 57(4): 1046–1059.

Ek okuma

Bielsa, Esperanca

2007 “Translation in Global News Agencies.” Target 19 (1): 135–155. BoP

Orengo, Alberto

2005 “Localising News: Translation and the ’Global-national’ Dichotomy.” Language and Intercultural Communication 5 (2): 168–187. BoP

Schäffner, Christina

2005 “Bringing a German Voice to English-speaking Readers: Spiegel International.” Language and Intercultural Communication 5 (2): 154–157. BoP

Valdeón, Roberto A.

2005 “The CNN en Español news”. Perspectives 13 (4): 255–267.