‘Hakken en plakken’
Een verkenning van de rol van morfologisch bewustzijn in het spellingonderwijs
Orthography is considered to be a major problem in Dutch education, since many pupils don’t seem to be able to
master orthographic rules, even after years of education. In educational literature it is argued that the problems related to
spelling are caused by approaches that focus more on rules of thumb than on linguistic insights. This is somewhat remarkable,
since a good understanding of the Dutch orthographic system requires a fair amount of morphological knowledge. In order to
effectively implement this knowledge, the development of a morphological awareness (MA) seems to be required. Therefore, a short
intervention was designed for the upper levels of secondary schools (4 havo) which aimed to foster MA and, subsequently, improve
orthographic skills. Results of this quasi-experimental study indicate that a short intervention can significantly boost MA, but
that students don’t seem to be able to use MA effectively to enhance spelling performance.
Article outline
- 1.Inleiding
- 1.1Spellingbewustzijn, fonologisch en morfologisch bewustzijn
- 2.Methode
- 2.1Participanten
- 2.2Interventie
- 2.2.1Ontwerpprincipes
- 2.2.2Inhoud
- 2.3Pre- en posttest
- 3.Resultaten
- 3.1Expliciete kennis (spelvaardigheid)
- 3.2Morfologisch bewustzijn (MB)
- 3.3Hardopdenkprotocollen
- 3.3.1Goede spellers
- 3.3.2Slechte spellers
- 4.Conclusie en discussie
- Dankwoord
- Opmerking
-
Referenties
Article language: Dutch
References (50)
Referenties
Assink, E.
(
1983)
Leerprocessen bij het spellen: aanzet voor de verbetering van de werkwoordsdidactiek. Niet gepubliceerde dissertatie, Universiteit Utrecht.
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Apel, K., & Werfel, K.
(
2014)
Using morphological awareness instruction to improve written language skills.
Language, Speech, and Hearing Services in Schools, 45(4), 251–260.
![DOI logo](https://benjamins.com/logos/doi-logo.svg)
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Bakker-Peters, M., Zuidema, J., Bosman, A., & Neijt, A.
(
2017)
De verenigbaarheid van didactische middelen en taalkundige spellinglogica bij de Nederlandse werkwoorden.
Tijdschrift voor Taalbeheersing, 39(1), 31–62.
![DOI logo](https://benjamins.com/logos/doi-logo.svg)
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Berninger, V. W., Vaughan, K., Abbott, R. D., Brooks, A., Abbott, S. P., Rogan, L., Reed, E., & Graham, S.
(
1998)
Teaching functional spelling units of varying size with a multiple-connections framework.
Journal of Educational Psychology, 901, 587–605.
![DOI logo](https://benjamins.com/logos/doi-logo.svg)
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Block, K. K., & Peskowitz, N. B.
(
1990)
Metacognition in spelling: Using writing and reading to self-check spellings.
Elementary School Journal, 91(2), 151–164.
![DOI logo](https://benjamins.com/logos/doi-logo.svg)
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Bonset, H., & Hoogeveen, M.
(
2009)
Spelling in het basisonderwijs. Een inventarisatie van empirisch onderzoek. Enschede: SLO.
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Bonset, H.
(
2010)
Spelling in het onderwijs: hoe staat het ermee, en hoe kan het beter? Levende Talen Tijdschrift, 11(3), 3–17.
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Bosman, A.
(
2004)
Spelvaardigheid en leren spellen. In
A. Vyt,
M. A. G. van Aken,
J. D. Bosch,
R. J. van der Gaag, &
A. J. J. M. Ruijssenaars (Red.),
Jaarboek ontwikkelingspsychologie, orthopedagogiek en kinderpsychiatrie 61, 2004–2005 (pp. 155–188). Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Bowers, P. N., Kirby, J. R., & Deacon, S.
(
2010)
The effects of morphological instruction on literacy skills: A systematic review of the literature.
Review of Educational Research, 80(2), 144–179.
![DOI logo](https://benjamins.com/logos/doi-logo.svg)
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Claravall, E.
(
2016)
Integrating morphological knowledge in literacy instruction. Framework and principles to guide special education teachers.
Teaching Exceptional Children, 48(4), 195–203.
![DOI logo](https://benjamins.com/logos/doi-logo.svg)
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Coppen, P.-A.
(
2011)
Emancipatie van het grammaticaonderwijs.
Tijdschrift Taal, 2(3), 30–33.
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Corbin, J., & Strauss, A.
(
2015)
Basics of qualitative research. Los Angeles: Sage.
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Cordewener, K., Verhoeven, L., & Bosman, A.
(
2015)
Improving spelling performance and spelling consciousness.
Journal of Experimental Education, 84(1), 1–27.
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Cordewener, K., Hasselman, F., Verhoeven, L., & Bosman, A.
(
2018)
The role of instruction for spelling performance and spelling consciousness.
Journal of Experimental Education, 86(2), 135–153.
![DOI logo](https://benjamins.com/logos/doi-logo.svg)
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
De Schryver, J., & Neijt, A.
(
2005)
Handboek Spelling. Mechelen: Plantyn.
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Field, A.
(
2013)
Discovering statistics using IBM SPSS Statistics (4e editie). Washington: Sage.
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Fontich, X.
(
2014)
Grammar and language reflection at school: Checking out the what’s and the how’s for grammar instruction. In
T. Ribas,
X. Fontich, &
O. Guasch (Eds.),
Grammar at school. Research on metalinguistic activity in language education (pp. 255–285). Brussel: Peter Lang.
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Goodwin, A., & Ahn, S.
(
2013)
A meta-analysis of morphological interventions in English: Effects on literacy outcomes for school-age children.
Scientific Studies of Reading, 17(4), 257–285.
![DOI logo](https://benjamins.com/logos/doi-logo.svg)
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Harris, K., Graham, S., Brindle, M., & Sandmel, K.
(
2009)
Metacognition and children’s writing. In
D. J. Hacker,
J. Dunlosky, &
A. C. Craesser (Eds.)
Handbook of metacognition (pp. 131–153). New York: Routledge.
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Havekes, H.
(
2015)
Knowing and doing history. Learning historical thinking in the classroom. Niet gepubliceerde dissertatie, Radboud Universiteit Nijmegen.
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Huizenga, H.
(
2010)
Spelling. Groningen: Noordhoff Uitgevers.
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Hurry, J., Nunes, T., Bryant, P., Pretzlik, U., Parker, M., & Curno, T.
(
2005)
Transforming research on morphology into teacher practice.
Research Papers in Education, 20(2), 187–206.
![DOI logo](https://benjamins.com/logos/doi-logo.svg)
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Ke, S., & Xiao, F.
(
2015)
Cross-linguistic transfer of morphological awareness between Chinese and English.
Language Awareness, 24(4), 355–380.
![DOI logo](https://benjamins.com/logos/doi-logo.svg)
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Kim, T., Kuo, L., Ramirez, G., Wu, S., Ku, Y.-M., De Marin, S., Ball, A., & Eslami, Z.
(
2015)
The relationship between bilingual experience and the development of morphological and morpho-syntactic awareness: A cross-linguistic study of classroom discourse.
Language Awareness, 241, 332–354.
![DOI logo](https://benjamins.com/logos/doi-logo.svg)
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Kuiken, F., & Van Kalsbeek, A.
Kraak, A.
(
2006)
Homo loquens en homo scribens. Over natuur en cultuur bij de taal. Amsterdam: Amsterdam University Press.
![DOI logo](https://benjamins.com/logos/doi-logo.svg)
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Kuo, L., & Anderson, R.
(
2006)
Morphological awareness and learning to read: A cross language perspective.
Educational Psychologist 41(3), 161–180.
![DOI logo](https://benjamins.com/logos/doi-logo.svg)
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Llombart-Huesca, A.
(
2017)
Morphological awareness and spelling in Spanish heritage language learners.
Linguistics and Education 371, 11–21.
![DOI logo](https://benjamins.com/logos/doi-logo.svg)
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Nederlandse Taalunie
(
2011)
“Ze kunnen niet meer spellen.” Kan de Taalunie er wat aan doen? Den Haag: Nederlandse Taalunie.
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Neijt, A., & Kroon, S.
(
2010)
De taalkundige onderbouwing van spellingregels. De officiële uitleg van de spelling van tussenklanken in samenstellingen in het Groene Boekje vergeleken met de uitleg in de Van Dale Basisspellinggids.
Pedagogische Studiën, 87(3), 202–218.
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Neijt, A., Coppen, P. A., & De Glopper, K.
(
2015)
Bewuste taalvaardigheid als eindterm voor het schoolvak Nederlands in havo en vwo: visie en voorbeelden. In
A. Mottart, &
S. Vanhooren (Red.),
29ste Conferentie Onderwijs Nederlands (pp. 198–202). Gent: Academia Press.
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Nunes, T., Bryant, P., & Bindman, M.
(
2006)
The effects of learning to spell on children’s awareness of morphology.
Reading and Writing, 19(7), 767–87.
![DOI logo](https://benjamins.com/logos/doi-logo.svg)
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Nunes, T., Bryant, P., & Olsson, J.
(
2003)
Learning morphological and phonological spelling rules: An intervention study.
Scientific Studies of Reading, 7(3), 289–307.
![DOI logo](https://benjamins.com/logos/doi-logo.svg)
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Nunes, T., Bryant, P., & Olsson, J.
(
2009)
Learning morphological and phonological spelling rules: An intervention study.
Scientific Studies of Reading, 7(3), 289–307.
![DOI logo](https://benjamins.com/logos/doi-logo.svg)
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Nunn, A.
(
1998)
Dutch orthography. A systematic investigation of the spelling of Dutch words. Niet gepubliceerde dissertatie, Katholieke Universiteit Nijmegen.
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Oepkes, H.
(
2006)
Spellingbewustzijn en spellinggeweten als doelen van het spellingonderwijs.
Jeugd in school en wereld, 91(3), 34–38.
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Paffen, R., & Bosman, A.
(
2005)
Spellingbewustzijn kan met een korte training gestimuleerd worden.
Tijdschrift voor Orthopedagogiek, 441, 388–397.
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Plomp, T., & Nieveen, N.
(
2013)
Educational design research. Part A: An introduction. Geraadpleegd van
[URL], op 16 september 2017.
Rastle, K., & Davis, M.
(
2008)
Morphological decomposition based on the analysis of orthography.
Language and Cognitive Processes, 23(7), 942–971.
![DOI logo](https://benjamins.com/logos/doi-logo.svg)
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Ruan, Y., Georgiou, G., Song, S., Li, Y., & Shu, H.
(
2018)
Does writing system influence the associations between phonological awareness, morphological awareness, and reading? A meta-analysis.
Journal of Educational Psychology, 110(2), 180–202.
![DOI logo](https://benjamins.com/logos/doi-logo.svg)
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Sandra, D., Daems, F., & Frisson, S.
(
2001)
Zo helder en toch zoveel fouten! Wat leren we uit psycholinguïstisch onderzoek naar werkwoordsvormen bij ervaren spellers? Vonk, 30(3), 3–21.
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Schijf, T., Van der Leij, A., Van Berkel, A., Bekebrede, J., & Zijlstra, B.
(
2010)
Spelvaardigheid van brugklassers.
Levende Talen Tijdschrift, 11(2), 3–12.
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Snow, R.
(
1989)
Aptitude-treatment interaction as a framework for research on individual differences in learning. In
P. L. Ackerman,
R. J. Sternberg, &
R. Glaser (Eds.),
A series of books in psychology. Learning and individual differences: Advances in theory and research (pp. 13–59). New York: Henry Holt & Co.
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Van de Gein, J.
(
2012)
Taal op klompen. Uitkomsten van een onderzoek naar taalfouten aan het einde van het voortgezet onderwijs.
Levende Talen Tijdschrift, 13(4), 22–30.
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Van den Bergh, H., van Es, A., & Spijker, S.
(
2011)
Spelling op verschillende niveaus: werkwoordspelling aan het einde van de basisschool en het einde van het voortgezet onderwijs.
Levende Talen Tijdschrift, 12(1), 3–14.
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Van den Haak, M., De Jong, M., & Schellens, P. J.
(
2003)
Hardopdenkprotocollen als pretestmethode. Synchroon en retrospectief hardopdenken vergeleken.
Tijdschrift voor Taalbeheersing, 25(3), 236–252.
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Van der Horst, M., Van den Bergh, H., & Evers-Vermeul, J.
(
2012)
Kunnen leerlingen wat ze moeten kunnen? Onderzoek naar de doorlopende leerlijn op het gebied van werkwoordspelling.
Levende Talen Tijdschrift, 13(2), 33–42.
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Van Rijt, J.
(
2014)
De hypothetische meelezer: over de effecten van een reader-oriented viewdidactiek op het verwijswoordengebruik van leerlingen uit 4-vwo.
Levende Talen Tijdschrift, 15(4), 15–26.
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Verhaert, N., & Sandra, D.
(
2016)
Homofoondominantie veroorzaakt dt-fouten tijdens het spellen en maakt er ons blind voor tijdens het lezen.
Levende Talen Tijdschrift, 17(4), 37–46.
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Willemen, M., Bosman, A., & Van Hell, J.
(
2002)
Leren stellen en niet vergeten correct te spellen.
Tijdschrift voor Remedial Teaching, 11, 22–25.
![Google Scholar](https://benjamins.com/logos/google-scholar.svg)
Cited by (1)
Cited by 1 other publications
Mulder, Evelien, Joep van der Graaf, Véronique Verhagen, Maria Mos & Mienke Droop
2022.
Developing a morphological awareness intervention through inquiry‐based learning.
Journal of Research in Reading 45:3
► pp. 468 ff.
![DOI logo](//benjamins.com/logos/doi-logo.svg)
This list is based on CrossRef data as of 1 july 2024. Please note that it may not be complete. Sources presented here have been supplied by the respective publishers.
Any errors therein should be reported to them.