Grammar in the early middle ages
A bibliography
References
I.Primary sources
Abbo of Fleury
,
Questiones grammaticales Ed. by A. Guerreau-Jalabert. Paris: Les Belles Lettres
1982.
Alcuin
,
De orthographia Ed. by A. Marsili. Pisa:
1952;
GL 71.295–312.
Alcuin
Dialogus Franconis et Saxonis de octo partibus orationis, PL 1011.854–902.
Aldhelm
,
De metris et enigmatibus ac pedum regulis Ed. by R. Ehwald.
Aldhelmi Opera. Monumenta Germaniae Historica, Auctores Antiquissimi 151. Berlin: Weidmann
1919, pp.59–204. The
De metris and part of
De pedum regulis was transl, by
Neil Wright in
Michael Lapidge and
James L. Rosier 1985
Aldhelm: The Poetic Works, 183–219. Cambridge: D.S. Brewer.
Anonymus ad Cuimnanum
Expossitio latinitatis Ed. by
Bernard Bishoff and
Bengt Löfstedt CCSL 1330
Ars Ambianensis
.
Unprinted grammar usually cited from Amiens, Bibliothéque Municipale 426, ff.48r–71v. For other MSS see Law (
1982:67).
Ars Ambrosiana
Ed. by
Bengt Löfstedt CCSL 133C1
Ars Augiensis
Uuoluuinus”). Unique copy in Karlsruhe, Badische Landesbibliothek,
Aug. CXII1 ff.61v–101vb.
Ars Brugensis
Unprinted grammar in Bruges, Bibliothèque de la ville, 5371, ff.l9rb–38vb and 41rb–46va.
Ars Laureshamensis
Ed. by
Bengt Löfstedt CCCM 40A1
Ars Toletana
Unique copy in Toledo, Biblioteca del Cabildo 99–30, ff.33v–34v.
Asper/Asperius/Asporius/Asper minor
Beatus quid est
Ed. by
Martha Bayless This volume pp.85 109
Bede
.
De arte metrica Ed. by C. B. Kendall.
CCSL 123A1.59–141; also in
C. B. Kendall 1966 Bede’s De arte metrica: Introduction, Text and Notes. Berkeley; and in
GL
71.227–260.
Bede
De orthographia Ed. by
C. W. Jones CCSL 123A1 1 57 also in
GL
71 261 294
Bede
.
De schematibus et tropis Ed. by C. B. Kendall.
CCSL 123A1.142–171. English translation by
Gussie Hecht Tanenhaus 1962 “
Bede’s De schematibus et tropis – a translation”.
Quarterly Journal of Speech 481.237–253. Repr. in
Readings in Medieval Rhetoric, ed. by
J. M. Miller et al., 96–122. Bloomington: Indiana University Press 1973.
Boniface
Ars grammatica Ed. by
George John Gebauer and
Bengt Löfstedt CCSL 133B1 13 99
Boniface
Ars metrica Ed. by
Bengt Löfstedt CCSL 133B1 109 113
Christian
Ars minor Ed. by
Vivien Law This volume, pp.231 238
Clemens Scottus
.
dementis Ars grammatica Ed. by J. Tolkiehn 1928 Philologus Supplementband 201.3. Leipzig: Dieterich. Reviewed by
Karl Barwick 1930
Gnomon 61.385–395. Edition by
A. M. Puckett and
F. Glorie forthcoming (
CCCM 40E1).
Codex quae pars
excerpt printed in
GL 81, xxi. Found in Berne 2071, ff.l7r–18v (19r–20v), and in Leiden Voss. lat. Q. 331, f.71rv.
Congregatio Salcani filii de verbo
Ed. by Bengt Löfstedt 1965 Der hibernolateinische Grammatiker Malsachanus, 194–260. Uppsala: Uppsala University Press.
Cruindmel
,
Ars metrica Ed. by J. Huemer 1883 Cruindmeli sive Fulcharii Ars metrica: Beitrag zur Geschichte der karolingischen Gelehrsamkeit. Vienna: Alfred Hölder.
Cunabula grammaticae artis Donati, PL
Declinationes nominum
Usually cited from Munich, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 6281, ff.l08v–114v. A short version was printed in GL 8.61 app. crit.; and another version is embedded in the
Ars Donati quam Paulus Diaconus exposuit, 41,12–10,22.
De dubiis nominibus
Ed. by
F. Glorie CCSL 133A1 743 820
Dicuil
Ed. by Max Manitius 1912 “
Micons von St. Riquier De primis syllabis”.
Münchener Museum für Philologie des Mittelalters und der Renaissance 11.121–177, at x1,21–177.
Distributio omnium specierum nominum inter cathegorias Aristotilis
Ed. by Paul Piper 1882 Die Schriften Notkers und seiner Schule I: Schriften philosophischen Inhalts, lxxv–lxxxix. Freiburg: J.C.B. Mohr, completed in his “Zu Notkers Rhetorik”,
Zeitschrift für deutsche Philologie 221 (1890), 277–286.
Donatus Ortigraphus
Ars grammatica (
Eclogae de libris grammaticorum) Ed. by
John Chittenden CCCM 40D1
Dynamius
.
Ars grammatica Ed. by Angelo Mai 1852 Nova patrum bibliotheca vol. I1 part 21.182–198. Rome: Typis Sacri Consilii Propagando Christiano Nomini.
Erchanbert
.
Erchanberti Frisingensis Tractatus super Donatum Ed. by Wendell Vernon Clausen 1948 Chicago: University of Chicago.
Ermanric of Ellwangen
Ed. by D. C. Lambot 1945 Œuvres théologiques et grammaticales de Godescalc d’Orbais, 504–508. Louvain: “Spicilegium Sacrum Lovaniense” Bureaux.
Excerptiones de Prisciano
Usually cited from Paris, Bibliothèque Nationale N.A. lat. 5861.
Godescalc
Ed. by D. C. Lambot 1945 Œuvres théologiques et grammaticales de Godescalc d’Orbais, 351–496. Louvain: “Spicilegium Sacrum Lovaniense” Bureaux.
Hildericus of Monte Cassino
. Partial edition by
Anselmo Lentini 1975 Ilderico e la sua “Ars grammatica” (=
Miscellanea Cassinese 39). Montecassino: Abbazia.
Hrabanus Maurus
Excerptio de arte grammatica Prisciani. PL 1111.613–670.
Isidorus Iunior
.
De vitiis et virtutibus orationis Ed. by Ulrich Schindel 1975 Die lateinischen Figurenlehren des 5. bis 71.
Jahrhunderts und Donats Vergilkommentar (mit zwei Editionen). (=
Abhandlungen der Akademie der Wissenschaften in Göttingen, Philologisch-historische Klasse, 3rd ser., 91), 184–241. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht.
Israel the Grammarian
.
Versus Israhelis de arte metrica super nomen et verbum (De syllabis finalibus) Ed. by Edouard Jeauneau 1985 “
Pour le dossier d’Israël Scot”.
Archives d’histoire doctrinale et littéraire du Moyen Âge 601.7–72, at 22–24.
Julian of Toledo
,
Ars Ed. by Maria A. H. Maestre Yenes 1973 Ars Iuliani Toletani episcopi: una gramática latina de la España visigoda. Toledo: Instituto Provincial de Investigaciones y Estudios Toledanos.
Julian of Toledo
.
De partibus orationis Ed. by Luigi Munzi 1980–1981 “
Il De partibus orationis di Giuliano di Toledo
”
Annali dell’ Istituto Universitario Orientale di Napoli, Seminario di Studi del Mondo Classico, Sezione Filologico-Letteraria 2–3.153–228.
Magnus quae uox
Cited from Munich, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 14737, ff. 157v–183v.
Malsachanus
.
Ars Malsachani Ed. by Bengt Löfstedt 1965 Der hibernolateinische Grammatiker Malsachanus, 173–260. Uppsala: Uppsala University Press.
Mico of Saint-Riquier
.
De primis syllabis Ed. by Max Manitius 1912 “
Micons von St. Riquier De primis syllabis”.
Münchener Museum für Philologie des Mittelalters und der Renaissance 11.121–177, at 1261,1–154,20.
Murethach (Muridac)
In Donati artem maiorem Ed. by
Louis Holtz CCCM 401
Ordo ad cognoscendi nomen (Quid est doctus?)
Cited from St Gall, Stiftsbibliothek, 8761, pp.30–32.
Paulus Diaconus
.
Ars Donati quam Paulus Diaconus exposuit Ed. by Ambrogio M. Amelli 1899 Montecassino: Abbazia.
Peter of Pisa
.
Ars Facsimile ed. by Bernhard Bischoff 1973 Sammelhandschrift Diez. B Sant. 66. Grammatici Latini et Catalogus Lib-rorum, 3–66. Graz: Akademische Druck- und Verlagsanstalt. Excerpts in
GL 81.161–171.
Primum quaeritur quare Donatus
Cited from Paris, Bibliothèque Nationale, lat. 13025, ff.60va–62vb.
Quae sunt quae
Best cited from the only complete MS, Paris, Bibliothèque Nationale, lat. 130251, ff.52vb–59vb.
Remigius
Expositio super Bedae De arte metrica et De schematibus et tropis libros Ed. by
M. H. King CCSL 123A1 77 171
Remigius
.
In artem Donati minorem commentum Ed. by W. Fox 1902 Leipzig: Teubner;
GL 81.202–218.
Remigius
.
In artem maiorem Donati commentum. GL 81.219–74, supplemented by
John Petersen Elder 1947 “
The missing portions of the Commentum Einsidlense on Donatus’s Ars grammatica
”
Harvard Studies in Classical Philology 56–57.129–160; and
M. L. Coletti 1985 “
Un’opera grammaticale di Remigio di Auxerre: il commento al De barbarismo di Donato”.
Studi Medievali 261.951–967.
Remigius
.
In Eutychis Artem de verbo commentum Excerpts ed. by Max Manitius 1913 “
Remigiusscholien”.
Münchener Museum für Philologie des Mittelalters und der Renaissance 21.79–113.
Remigius
.
In Phocae Artem de nomine et verbo commentum Excerpts ed. by Max Manitius 1913 “
Zu Iohannes Scottus und Remigius”.
Didaskaleion 21.43–88, at 73–88.
Remigius
.
In Prisciani Institutionem de nomine commentum Ed. by Maria De Marco 1952 “
Remigii inedita”,
Aevum 261.495–517; supplemented by
R. B. C. Huygens 1954 “
Remigiana I. Le commentaire sur Priscien De nomine
”.
Aevum 281.330–342.
Sapientia ex sapore
Clm/Nancy). Anonymous florilegium best cited from Munich, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 6415, ff.lr–44v.
Sedulius Scottus
.
In Donati artem maiorem Ed. by Bengt Löfstedt.
CCCM 40B1; and by
Denis Brearley 1975 Commentum Sedulii Scotti in maiorem Donatum grammaticum. Toronto: Pontifical Institute of Mediaeval Studies.
Sedulius Scottus
In Donati Artem minorem Ed. by
Bengt Löfstedt CCCM 40C1 1 54
Sedulius Scottus
In Eutychem Ed. by
Bengt Löfstedt CCCM 40D1 85 130
Sedulius Scottus
In Priscianum Ed. by
Bengt Löfstedt CCCM 40D1 55 84
Septem IIOPIOXAI (sic, for IIEPIOXAI) (Glosa Prisciani)
Cited from Barcelona, Archivo de la Corona de Aragón, Ripoll 591, ff.257v–288v.
Sergilius
Ars (Tractatio litterae). Cited from Leiden, Bibliotheek der Rijksuniversiteit, BPL 1351, ff.71v–72r.
Smaragdus
Liber in partibus Donati Ed. by
Bengt Löfstedt,
Louis Holtz,
Adele Kibre CCCM 681
Tatwine
Ars Ed. by
Maria De Marco CCSL 1331 1 93
Terminationes nominum
Ed. by Vivien Law 1991 “
A French metamorphosis of an English grammatical genre: declinationes into terminationes
”.
France and the British Isles in the Middle Ages and Renaissance, ed. by
Gillian Jondorf and
David N. Dumville, 17–42. Wood-bridge: Boydell.
Ursus of Beneventum
.
Adbreuiatio Prisciani. Excerpts printed by
C. Morelli 1910 “
I trattati di grammatica e retorica del cod. Casanatense 1086”.
Rendiconti della Reale Accademia dei Lincei, Classe di scienze morali, storiche e filologiche. Ser. 51, 191.287–328.
Usuard of Saint-Germain
.
Artis grammaticae introductiones Ed. by Josep M. Casas Horns 1964 “
Una gramàtica inèdita d’Usuard”.
Miscelºlània Anselm M. Albareda 2 (=
Analecta Montserratensia 10), 77–129.
Versus de nominibus litterarum seu Versus cuiusdam Scoti de alphabeto
Ed. by
F. Glorie CCSL 133A1 725 741
Virgilius Maro Grammaticus
.
Epitomae and Epistolae Ed. by Giovanni Polara 1979 Virgilio Marone Grammatico, Epitomi ed Epistole. Naples: Liguori. With Italian translation.
Walahfrid Strabo
Cited from St Gall, Stiftsbibliothek 878, pp. 5–18 and 50–69.
“
Uuoluuinus”. See
Ars Augiensis.
II.Secondary literature
Baebler, J. J.
1885 Beiträge zu einer Geschichte der lateinischen Grammatik im Mittelalter. Halle: Verlag der Buchhandlung des Waisenhauses.
Ballaira, Guglielmo
1982 Per il catalogo dei codici di Prisciano. Torino: G. Giappichelli.
Barabino, Giuseppina
1976 “
Le citazioni virgiliane in Malsacano”.
Grammatici latini d’età imperiale, 195–218. Genoa: Istituto di Filologia Classica e Medievale.
Barwick, Karl
1924 “
Zur Geschichte und Rekonstruktion des Charisius-Textes”.
Hermes 591.420–429.
Barwick, Karl
1930 Review of Tolkiehn’s edition of Clemens.
Gnomon 61.385–395.
Beeson, Charles
1924 “
The ars grammatica of Julian of Toledo”.
Miscellanea Francesco Ehrle (=
Studi e Testi 37), vol. 11.50–70. Rome: Biblioteca Apostolica Vaticana.
Beeson, Charles
1927 “
Paris Lat. 7530. A study in Insular symptoms”.
Raccoltà di scritti in onore di Felice Ramorino, 199–211. Milan: Vita e Pensiero.
Bethmann, L. C.
1851 “
Paulus Diaconus Leben und Schriften”.
Archiv der Gesellschaft für ältere deutsche Geschichtkunde 101.247–334.
Bianchi, Dante
1958 “
Paolo Diacono e l’Ars Donati
”.
Atti e Memorie della Deputazione di storia patria per le antiche provincie modenesi 8th ser., 101.185–202.
Bianchi, Dante
1958–59 “
Paolo Diacono e Prisciano”.
Memorie storiche forogiuliesi 431.159–172.
Biggs, Frederick M., Thomas D. Hill and Paul E. Szarmach
1990 Sources of Anglo-Saxon Literary Culture: A Trial Version. Binghamton, N.Y.: Center for Medieval and Early Renaissance Studies.
Bischoff, Bernhard
1967 [1950] “
Eine Sammelhandschrift Walahfrid Strabos (Cod. Sangall. 878)”. In his
Mittelalterliche Studien vol. 21.34–51. Stuttgart: A. Hiersemann.
Bischoff, Bernhard
1967 [1960] “
Muridac doctissimus plebis, ein irischer Grammatiker des IX. Jahrhunderts”. In his
Mittelalterliche Studien vol. 21.51–56. Stuttgart: A. Hiersemann.
Bischoff, Bernhard
1981 [1972] “
Die Bibliothek im Dienste der Schule”. In his
Mittelalterliche Studien vol. 31.213–233. Stuttgart: Hiersemann.
Bischoff, Bernhard
1981 [1976] “
Bannita: 1. syllaba, 2. littera”. In his
Mittelalterliche Studien 31.243–247. Stuttgart: A. Hiersemann.
Bischoff, Bernhard and Ludwig Bieler
1956 “
Fragmente zweier frühmittelalterlicher Schulbücher aus Glendalough”.
Celtica 31.211–220. [Clemens]
Boas, M.
1930 “
Cato und Julianus von Toledo”.
Rheinisches Museum 791.183–196.
Boyer, Blanche B.
1937 “
A Paris fragment of codex Bern 207”.
Classical Philology 321.113–120.
Bradley, Henry
1921–1923 “
On the text of Abbo of Fleury’s Quaestiones grammaticales
”.
Proceedings of the British Academy pp. 173–180.
Brearley, Denis G.
1980 “
A bibliography of recent publications concerning the history of grammar during the Carolingian Renaissance”.
Studi Medievali.
3rd ser. 211.917–923.
Brunner, Karl
1961 “
Sprachlehrbücher im Mittelalter”.
Language and Society: Essays presented to Arthur M. Jensen on his Seventieth Birthday, 37–43. Copenhagen: Det Berlingske Bogtrykkeri.
Buffa, M. F.
1979 “
Una pagina anonima di sintassi latina nell’VIII secolo”.
Studi e ricerche dell’ Istituto di latino, Faccoltà di Magistero, Università di Genova 21.19–34.
Campbell, Jackson J.
1967 “
Knowledge of rhetorical figures in Anglo-Saxon England”.
Journal of English and Germanic Philology 661.1–20.
Cervani, Roberta
1979 “
La pubblicazione di grammatiche e glossari mediolatini e lo studio della cultura medievale”.
Cultura e scuola 701.44–49.
Clausen, Wendell Vernon
1948 See Bibliography II under Erchanbert.
Clausi, Benedetto
1990 “
Elementi di ermeneutica monastica nel De schematibus et tropis di Beda”.
Orpheus n.s. 111.277–307.
Closa Farres, J.
1976 “
Notas sobre la difusión medieval hispana del Arte Menor de Elio Donato”.
Anuario de Filologi̇́a 21.36–67.
Coallier, Christine
1986 “
Le vocabulaire des arts libéraux dans le Periphyseon
”.
Jean Scot écrivain, ed. by
G.-H. Allard, 343–360. Montreal: Bellarmin.
Cobbs, Susan Parker
1937 Prolegomena to the “Ars grammatica Tatvini”. Diss. Chicago.
Coletti, Maria Laetitia
1981 “
La trattazione del patronimico nella grammatica medievale”.
Studi e ricerche dell’Istituto di Latino, Università degli Studi di Genova, Facoltà di Magistero A31–12.
Coletti, Maria Laetitia
1982 “
Citazioni latine come esempi di barbarismus nei commenti medievali irlandesi all’ Ars maior di Donato”.
Sandalion 51.283–299.
Coletti, Maria Laetitia
1982–1983 “
Gli esempi di soloecismus nei commenti irlandesi a Donato del sec. IX”.
Romanobarbarica 71.77–109.
Coletti, Maria Laetitia
1983 “
Il barbarismus e il soloecismus nei commentatori altomedievali di Donato alla luce della tradizione grammaticale greco-latina”.
Orpheus n.s. 41.67–92.
Collignon, A.
1883 “
Note sur une grammaire latine manuscrite du VIIIe siècle appartenant à la bibliothèque de Nancy contenant des fragments inédits de Virgilius Maro”.
Revue de Philologie 2nd ser., 71.13–22.
Coronad, Lia
1981–1982 “
La dottrina del tetrametro trocaico in Beda”.
Romanobarbarica 61.53–62.
Curtius, Ernst Robert
1947 “
Das mittelalterliche Bildungswesen und die Grammatik”.
Romanische Forschungen 601.1–26.
De Marco, Maria
1952 “
Remigii inedita”.
Aevum 261.495–517.
De Marco, Maria
1957 “
Letture grammaticali a Lorsch nel s. X”.
Aevum 311.273–277.
De Nonno, Mario
1979 “
Contributo alla tradizione di Prisciano in area beneventano-cassinese: il Valliceli. C. 9”.
Revue d’histoire des textes 91.123–139. [Hildericus and Ursus].
Della Casa, Adriana
1985 “
Rassegna di studi sui grammatici latini (1934–1984)”.
Bollettino di Studi Latini 151.85–113.
Dionisotti, Anna Carlotta
1982 “
On Bede, grammars, and Greek.”
Revue Bénédictine 921.111–141.
Donnini, M.
1984 “
Sul De orthographia di Beda nel cod. Neap. IV A 34”.
Studi e ricerche 61.35–41. Genoa: Istituto di Civiltà classica e medievale della Facoltà di Magistero.
Draak, Maartje
1967 “
The higher teaching of Latin grammar in Ireland during the ninth century”.
Mededelingen der koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, afd. Letterkunde, n.s. 301.109–144.
Dubreucq, Alain
1986 “
Smaragde de Saint-Mihiel et son temps: enseignement et bibliothèques à l’époque carolingienne”.
Mélanges de la Bibliothèque de la Sorbonne 71.7–36.
Dutton, Paul Edward
1992 “
Evidence that Dubthach’s Priscian codex once belonged to Eriugena”.
From Athens to Chartres: Neoplatonism and Medieval Thought. Studies in Honour of Edouard Jeauneau, ed. by
Haijo Jan Westra, 15–45. Leiden: E.J. Brill.
Eckhardt, W. A.
1969 “
Das Kaufunger Fragment der Bonifatius-Grammatik”.
Scriptorium 231.280–297.
Elder, John Petersen
1947 “
Did Remigius of Auxerre comment on Bede’s De schematibus et tropis?
”
Mediaeval Studies 91.141–150.
Esposito, Mario
1917 “
A ninth-century commentary on Donatus”.
Classical Quarterly 111.94–97, repr. in his
Irish Books and Learning in Mediaeval Europe, ed. by
Michael Lapidge. London: Variorum 1990.
Evans, G. R.
1982 “
The grammar of predestination in the ninth century”.
Journal of Theological Studies 331.134–145.
Fickermann, Norbert
1932 “
Nachrichten. 408”.
Neues Archiv 491.762–764. [Boniface]
Fickermann, Norbert
1935 “
Der Widmungsbrief des hl. Bonifatius”.
Neues Archiv 501.210–221.
Fortgens, H. W.
1947 “
De paedagoog Alcuin en zijn Ars grammatica”.
Tijdschrift voor Geschiedenis 601.57–65.
Frey, J.
1886 De Alcuini arte grammatica commentano. (=
Jahresbericht über das königliche Gymnasium zu Münster
) Münster.
Funaioli, Gino
1911 “
Su Giuliano Toletano”.
Rivista di filologia e istruzione classica 391.42–79.
Gavinelli, Simona
1985 “
Un manuale scolastico carolingio: il codice bolognese 797”.
Aevum 591.181–195.
Gebauer, George John
1942 Prolegomena to the “Ars grammatica Bonifatii”. Guilford, N.C. (diss. Chicago 1940).
Gibson, Margaret
1972 “
Priscian, Institutiones grammatical A handlist of manuscripts”.
Scriptorium 261.105–124.
Gibson, Margaret
1990 [1981] “
Rãg. reads Priscian”.
Charles the Bald. Court and Kingdom, ed. by
Margaret T. Gibson and
Janet L. Nelson, 261–266. Aldershot: Variorum.
Gibson, Margaret
1992 “
Milestones in the study of Priscian, circa 800-circa 1200”.
Viator 231.17–33.
Gładysz, Bronislas
1932–1933 “
Éléments classiques et post-classiques de l’oeuvre de Bède De arte metrica
”.
Eos 341.319–343.
Gneuss, Helmut
1990 “
The study of language in Anglo-Saxon England”.
Bulletin of the John Rylands University Library of Manchester 721.3–32.
Gribomont, Jean
1963 “
Conscience philologique chez les scribes du haut moyen âge”.
Settimane 101.601–630.
Guerreau-Jalabert, Anita
1979–80 “
A propos du Quaestiones grammaticales d’Abbon de Fleury: essai de statistique lexicale”.
Archivum Latinitatis Medii Aevi 421.85–128.
Gutiérrez Galindo, M. A.
1989 “
Sobre la presencia de los autores cristianos en los tratados latinos de gramática”.
Helmantica 401.311–319.
Haslam, M. W.
1988 “
On the Sedulius commentary on Donatus’ Ars maior
”.
Revue d’Histoire des Textes 181.243–256.
Hauréau, B.
1894 Singularités historiques et littéraires. Paris: Calmann Lévy. [Malsachanus]
Herren, Michael
1981 “
Classical and secular learning among the Irish before the Carolingian Renaissance.”
Florilegium 31.118–157.
Herren, Michael
1992 “
Die Anfänge der Grammatikstudien auf den Britischen Inseln: von Patrick bis zur Schule von Canterbury”.
Medialität und mittelalterliche insulare Literatur, ed. by
Hildegard L. C. Tristram, 57–79. Tübingen: Gunter Narr.
Hofman, Rijcklof
1988 “
Glosses in a ninth century Priscian Ms. probably attributable to Heiric of Auxerre († ca. 876) and their connections”.
Studi Medievali 3rd ser. 291.805–839.
Holtz, Louis
1971 “
Tradition et diffusion de l’œuvre grammaticale de Pompée, commentateur de Donat”.
Revue de philologie 451.48–83.
Holtz, Louis
1972 “
Sur trois commentaires irlandais de l’Art majeur de Donat au IXe siècle”.
Revue d’Histoire des Textes 21.45–72.
Holtz, Louis
1974 “
Édition et tradition des manuels grammaticaux antiques et médiévaux”.
Revue des études latines 521.75–82.
Holtz, Louis
1975 “
Le Parisinus Latinus 7530, synthèse cassinienne des arts libéraux.”
Studi medievali 3rd ser. 161.97–152.
Holtz, Louis
1977 “
A l’école de Donat, de saint Augustin à Bède”.
Latomus 361.522–538.
Holtz, Louis
1977a “
Grammairiens irlandais au temps de Jean Scot: quelques aspects de leur pédagogie”.
Jean Scot Érigène et l’histoire de la philosophie, ed. by
René Roques, 69–78. Paris: CNRS.
Holtz, Louis
1977b “
Le rôle des irlandais dans la transmission des grammaires latines”.
Influence de la Grèce et de Rome sur l’Occident moderne (=
Caesarodunum 12 bis), ed. by
R. Chevallier, 55–65. Paris: Les Belles Lettres.
Holtz, Louis
1977c “
La typologie des manuscrits grammaticaux latins”.
Revue d’histoire des textes 71.247–267.
Holtz, Louis
1978 “
Sur les traces de Charisius”.
Varron, grammaire antique et stylistique latine. Recueil offert à Jean Collari, 225–233. Paris: Les Belles Lettres.
Holtz, Louis
1981a Donat et la tradition de l’enseignement grammatical: étude sur l’Ars Donati et sa diffusion (IVe-IXe siècle) et édition critique. Paris: CNRS.
Holtz, Louis
1981b “
Irish grammarians and the Continent in the seventh century”.
Columbanus and Merovingian Monasticism (=
BAR International Series 113), ed. by
H. B. Clarke and
Mary Brennan, 135–152. Oxford: British Archaeological Reports.
Holtz, Louis
1983a “
Les grammairiens hiberno-latins étaient-ils des anglo-saxons?”.
Feritia 21.170–184.
Holtz, Louis
1983b “
Nouveaux prolégomènes à l’édition du Liber in partibus Donati de Smaragde de Saint-Mihiel”.
Bulletin de la Société nationale des antiquaires de France, 157–170.
Holtz, Louis
1984 “
Les manuscrits latins à gloses et à commentaires de l’Antiquité à l’époque carolingienne”.
Atti del Convegno Internazionale II libro e il testo, ed. by
Cesare Questa and
Renato Raffaelli, 141–167. Urbino: Università degli studi.
Holtz, Louis
1986 “
La tradition ancienne du Liber in partibus Donati de Smaragde de Saint-Mihiel”.
Revue d’Histoire des Textes 161.171–200.
Holtz, Louis
1987 “
Pline et les grammairiens. Le Dubius sermo dans le haut Moyen Âge”.
Helmantica 381.233–254.
Holtz, Louis
1988 “
Les innovations théoriques de la grammaire carolingienne: peu de chose. Pourquoi?”
L’héritage des grammairiens latins de l’Antiquité aux Lumières, ed. by
Irène Rosier, 133–145. Paris: Société pour l’Information Grammaticale.
Holtz, Louis
1989 “
L’enseignement de la grammaire au temps de Charles le Chauve”.
Giovanni Scoto nel suo tempo: l’organizzazione del sapere in età carolingia, 153–169. Spoleto: Centro italiano di studi sull’alto Medioevo.
Holtz, Louis
1989/1990 “
Les nouvelles tendances de la pédagogie grammaticale au Xe siècle”.
Mittellateinisches Jahrbuch 24/251.163–173.
Holtz, Louis
1991 “
Murethach et l’influence de la culture irlandaise à Auxerre”.
L’école carolingienne d’Auxerre de Murethach à Remi 810–908. Entretiens d’Auxerre 1989, ed. by
Dominique Iogna-Prat,
Colette Jeudy,
Guy Lobrichon, 147–156. Paris: Beauchesne.
Holtz, Louis
1992a “
Continuité et discontinuité de la tradition grammaticale au VIIe siècle”.
Le septième siècle. Changements et continuités, ed. by
Jacques Fontaine &
J. N. Hillgarth, 41–57. London: Warburg Institute.
Holtz, Louis
1992b “
La grammaire carolingienne”.
Histoire des idées linguistiques 2. Le développement de la grammaire occidentale, ed. by
Sylvain Auroux, 96–106. Liège: Mardaga.
Hovdhaugen, Even
1982 Foundations of Western Linguistics: From the Beginning to the End of the First Millenium (sic) A.D. Oslo: Univer-sitetsforlaget.
Huntsman, Jeffrey F.
1983 “
Grammar”.
The Seven Liberal Arts in the Middle Ages, ed. by
David L. Wagner, 58–95. Bloomington: Indiana University Press.
Huygens, Rene B. C.
1954 “
Remigiana”.
Aevum 281.330–344.
Irvine, Martin
1986a “
Anglo-Saxon literary theory exemplified in Old English poems: interpreting the Cross in The Dream of the Rood and Elene
”.
Style 201.157–181. [Bede’s
De schematibus et tropis
]
Irvine, Martin
1986b “
Bede the grammarian and the scope of grammatical studies in eighth-century Northumbria”.
Anglo-Saxon England 151.15–44.
Irvine, Martin
1987 “
A guide to the sources of medieval theories of interpretation, signs, and the arts of discourse: Aristotle to Ockham”.
Semiotica 631.89–108.
Isola, Antonio
1976 “
Il De schematibus et tropis di Beda in rapporto al De doctrina Christiana di Agostino”.
Romanobarbarica 11.71–82.
Jeudy, Colette
1971 “
La tradition manuscrite des Partitiones de Priscien et la version longue du commentaire de Rémi d’Auxerre”.
Revue d’Histoire des Textes 11.123–143.
Jeudy, Colette
1972 “
L’Institutio de nomine, pronomine et verbo de Priscien: manuscrits et commentaires médiévaux”.
Revue d’Histoire des Textes 21.73–144.
Jeudy, Colette
1974a “
L’Ars de nomine et verbo de Phocas: manuscrits et commentaires médiévaux”.
Viator 51.61–156.
Jeudy, Colette
1974b “
Les manuscrits de l’Ars de uerbo d’Eutychès et le commentaire de Rémi d’Auxerre”.
Études de civilisation médiévale (IXe-XIIe siècles). Mélanges offerts à Edmond-René Labande, 421–436. Poitiers: C.É.S.C.M.
Jeudy, Colette
1977 “
Israël le grammairien et la tradition manuscrite du commentaire de Remi d’Auxerre à l’Ars minor de Donat”.
Studi Medievali 181.185–248.
Jeudy, Colette
1978a “
Donat et commentateurs de Donat à l’abbaye de Ripoll au Xe siècle (ms. Barcelone, Archivo de la Corona de Aragón, Ripoll 46)”.
Lettres latines du moyen âge et de la Renaissance, ed. by
Guy Cambier,
Carl Deroux and
Jean Préaux, 56–75. Brussels: Collections Latomus.
Jeudy, Colette
1978b “
Un manuscrit glosé d’Eutychès à Reims à l’époque de Rémi d’Auxerre (MS. Milano, Biblioteca Ambrosiana B. 71 sup.)”.
Varron, grammaire antique et stylistique latine. Recueil offert à Jean Collari, 235–243. Paris: Les Belles Lettres.
Jeudy, Colette
1979 “
Un nouveau manuscrit du commentaire de Remi d’Auxerre à l’Ars maior de Donat”.
Saints, Scholars and Heroes. Studies in Medieval Culture in Honour of Charles W. Jones, ed. by
Margot H. King and
Wesley M. Stevens, vol. 21.113–125. Collegeville, Minn.: Hill Monastic Manuscript Library.
Jeudy, Colette
1982a “
Complément à un catalogue récent des manuscrits de Priscien”.
Scriptorium 361.313–325.
Jeudy, Colette
1982b “
Un manuscrit de Remi d’Auxerre à Corbie au début du Xe siècle”.
La chanson de geste et le mythe carolingien. Mélanges René Louis, vol. 11.171–175. Saint-Père-sous-Vézelay: Musée Archéologique Régional.
Jeudy, Colette
1982–1983 “
Le Scalprum Prisciani et sa tradition manuscrite”.
Revue d’histoire des textes 12–131.181–193.
Jeudy, Colette
1984–1985 “
Nouveaux fragments de textes grammaticaux”.
Revue d’histoire des textes 14–151.131–141.
Jeudy, Colette
1985 “
Le florilège grammatical inédit du manuscrit 8° 8 de la bibliothèque d’Erfurt”.
Archivum Latinitatis Medii Aevi 44–451.91–128.
Jeudy, Colette
1986 “
L’attitude de Rémi d’Auxerre face aux innovations linguistiques de Jean Scot”.
Jean Scot écrivain, ed. by
G.-H. Allard, 299–310. Montreal: Bellarmin and Paris: Vrin.
Jeudy, Colette
1990a “
A propos du mot paropsis: Isidore, Jean Scot et Rémi d’Auxerre”.
Archives et Documents de la Société d’Histoire et d’Épistémologie des Sciences du Langage (SHESL) 2nd ser. 41.53–60.
Jeudy, Colette
1990b “
Un commentaire anonyme de l’Ars minor de Donat”.
De ortu grammaticae. Studies in Medieval Grammar and Linguistic Theory in Memory of Jan Pinborg (=
Studies in the History of the Language Sciences 43), ed. by
G. L. Bursill-Hall,
Sten Ebbesen and
Konrad Koerner, 133–146. Amsterdam: John Benjamins.
Jeudy, Colette
1991 “
L’œuvre de Remi d’Auxerre: état de la question”.
L’école carolingienne d’Auxerre de Murethach à Remi 810–908. Entretiens d’Auxerre 1989, ed. by
Dominque Iogna-Prat,
Colette Jeudy,
Guy Lobrichon, 373–396. Paris: Beauchesne.
Jeudy, Colette and Yves-François Riou
1975 “
Tradition textuelle et commentaire des auteurs classiques latins conservés dans les manuscrits de la Bibliothèque Vaticane: III. Le commentaire de Rémi d’uxerre au livre III de l’Ars maior de Donat (ms. Vatican, Reg. lat. 1560).”
Settimane di studio del Centro italiano di studi sull’alto medioevo 221.213–229.
Jolivet, Jean
1966 “
Quelques cas de ‘platonisme grammatical’ du VIIe au XIIe siècle”.
Mélanges offerts à René Crozet, ed. by
Pierre Gallais and
Yves-Jean Riou, vol. 11.93–99. Poitiers: Société d’Études Médiévales.
Jolivet, Jean
1977 “
L’enjeu de la grammaire pour Godescalc”.
Jean Scot Erigène et l’histoire de la philosophie, ed. by
René Roques, 79–87. Paris: CNRS.
Kaiinka, E.
1894 “
Analecta latina”.
Wiener Studien 161.78–120; 254–313. [Smaragdus;
Distributio omnium specierum nominum; etc.]
Keil, Heinrich
1848 Analecta grammatica. Halle: Typis Orphanotrophei.
Keil, Heinrich
1868 De grammaticis quibusdam latinis infimae aetatis commentano. Erlangen: Joann. Paul. Adolph. Junge et filii.
Kerlouégan, François
1978 “
Grammairiens latins du moyen âge”.
Revue des études latines 561.85–89. [review of
CCCM 40–40C]
Kerlouégan, François
1990 “
Un exemple de metaphora reciproca dans le De excidio Britanniae: Gildas et le ‘Donat chrétien’”.
Britain 400–600: Language and History, ed. by
Alfred Bammesberger and
Alfred Wollmann, 79–83. Heidelberg: Carl Winter.
Kibre, Adele
1930 Prolegomena to the Unpublished Text of Smaragdus’ Commentary on Donatus, “De partibus orationis”. (Diss. Chicago.)
King, Margot H.
1979 “
Grammatica mystica, a study of Bede’s grammatical curriculum”.
Saints, Scholars and Heroes: Studies in Medieval Culture in Honour of Charles W. Jones, ed. by
Margot H. King and
Wesley M. Stevens, vol. 11.145–159. Collegeville, Minn.: Hill Monastic Manuscript Library.
Kleiner, Yu. A.
1985 “
Latinskaja grammatičeskaja tradicija v Anglii VII-XI vv. (Beda, Alkuin, El’frik)” [“The Latin grammatical tradition in England, s.vii-s.xi (Bede, Alcuin, Ælfric)”].
Istorija lingvističeskix učenij: srednevekovaja Evropa, ed. by
A. V. Desnickaja and
S. D. Kacnel’son, 62–76. Leningrad: Nauka.
Lage Cotos, María Elisa
1992 “
Gramática y exégesis: sobre la interpretación de la elipsis en algunos autores hibérnicos”.
Helmantica 431.41–49.
Lagorio, Valerie M.
1975a “
An unreported manuscript of Bede’s De orthographia in Codex Vaticanus Reginensis Latinus 1587”.
Manuscripta 191.98–106.
Lagorio, Valerie M.
1975b “
Bede’s De orthographia in codex Vat. Ottob. Lat. 687”.
Classical Philology 701.206–208.
Lambert, Pierre-Yves
1981 “
La traduction du pronom relatif latin dans les gloses en vieil-irlandais”.
Études celtiques 181.121–133.
Lambert, Pierre-Yves
1982 “
Les gloses du manuscrit BN lat. 10290”.
Études celtiques 191.173–213.
Lambert, Pierre-Yves
1987a “
Les gloses grammaticales brittoniques”.
Études celtiques 241.285–308.
Lambert, Pierre-Yves
1987b “
Les signes de renvois dans le Priscien de Saint-Gall”.
Études celtiques 241.217–238.
Lambot, D. C.
1932 “
Opuscules grammaticaux de Gottschalk”.
Revue Bénédictine 441.120–124.
Lammert, Friedrich
1912 “
Der Grammatiker Hieronymus des Mittelalters”.
Berliner philologische Wochenschrift 321.1139–1140.
Lammert, Friedrich
1913 “
Zum Grammatiker Hieronymus des Mittelalters”.
Berliner philologische Wochenschrift 331.1408.
Lane, Mary Charlotte
1941 A Study of the Commentarium Ambrosianum in Donati Artem maiorem. Diss. Chicago.
Lapidge, Michael
1991 “
Textual criticism and the literature of Anglo-Saxon England”.
Bulletin of the John Rylands University Library of Manchester 731.17–45.
Law, Vivien
1979 “
The transmission of the Ars Bonifacii and the Ars Tatuini
”.
Revue d’histoire des textes 91.281–288.
Law, Vivien
1981 “
Malsachanus reconsidered: a fresh look at a Hiberno-Latin grammarian”.
Cambridge Medieval Celtic Studies 11.83–93.
Law, Vivien
1982a The Insular Latin Grammarians. Woodbridge: Boydell.
Law, Vivien
1982b “
Notes on the dating and attribution of anonymous Latin grammars of the early Middle Ages”.
Peritia 11.250–267.
Law, Vivien
1983 “
The study of Latin grammar in eighth-century Southumbria”.
Anglo-Saxon England 121.43–71.
Law, Vivien
1984a “
Irish symptoms and the provenance of sixth- and seventh-century Latin grammars”.
Matériaux pour une histoire des théories linguistiques, ed. by
Sylvain Auroux et al., 77–85. Lille: Université de Lille III.
Law, Vivien
1984b “
The first foreign-language grammars.”
The Incorporated Linguist 231.211–216.
Law, Vivien
1985 “
Linguistics in the earlier Middle Ages: the Insular and Carolingian grammarians”.
Transactions of the Philological Society 851.171–93.
Law, Vivien
1986b “
Originality in the medieval normative tradition”.
Studies in the History of Western Linguistics, ed. by
Theodora Bynon and
F. R. Palmer, 43–55. Cambridge: Cambridge University Press. [Boniface]
Law, Vivien
1986c “
When is Donatus not Donatus? Versions, variants and new texts”.
Peritia 51.235–261. [
Ars Toletana
]
Law, Vivien
1987 “
Grammars and language change: an eighth-century case”, in
Latin vulgaire – latin tardif, ed. by
József Herman, 133–144. Tübingen: Max Niemeyer. [Boniface]
Law, Vivien
1990 “
The history of morphology: expression of a change in consciousness”.
Understanding the Historiography of Linguistics: Problems and Projects, ed. by
Werner Hüllen, 61–74. Münster: Nodus.
Law, Vivien
1991 “
A French metamorphosis of an English grammatical genre: declinationes into terminationes
”.
France and the British Isles in the Middle Ages and Renaissance: Essays by Members of Girton College, Cambridge, in Memory of Ruth Morgan, ed. by
Gillian Jondorf and
David N. Dumville, 17–42. Woodbridge: Boydell.
Law, Vivien
1992b “
La grammaire latine durant le haut moyen âge”.
Histoire des idées linguistiques 2. Le développement de la grammaire occidentale, ed. by
Sylvain Auroux, 83–95. Liège: Mardaga.
Law, Vivien
Forthcoming. “
Grammar”.
Medieval Latin Studies: An Introduction and Bibliographical Guide Ed. by
Frank A. C. Mantello and
A. G. Rigg Washington, D.C. The Catholic University of America Press grammatical terminology
Law, Vivien
1993 “
The study of grammar”.
Culture and Society under the Carolingians, ed. by
Rosamond McKitterick, 88–110. Cambridge: Cambridge University Press.
Leclercq, J.
1948 “
Smaragde et la grammaire chrétienne”.
Revue du moyen âge latin 41.15–22.
Lehmann, Paul
1931 “
Ein neuentdecktes Werk eines angelsächsischen Grammatikers vorkarolingischer Zeit”.
Historische Vierteljahrschrift 261.738–756. [Boniface]
Lehmann, Paul
1932 “
Die Grammatik aus Aldhelms Kreise”.
Historische Vierteljahrschrift 271.758–771. [Boniface]
Lemoine, Louis
1986 “
Les méthodes d’enseignement dans la Bretagne du haut Moyen Âge d’après les manuscrits bretons: l’exemple du Paris, B.N., Lat. 10290”.
Landévennec et le monachisme breton dans le haut Moyen Âge, 45–63. Landévennec: Association Landévennec, pp. 45–63.
Lemoine, Louis
1989 “
Symptômes insulaires dans un manuscrit breton de l’Ars de verbo d’Eutychès”.
Études celtiques 261.145–157.
Lentini, Anselmo
1932 “
Ilderico e la sua Grammatica contenuta nel codice cassinese 299”.
Bullettino dell’Istituto Storico Italiano e Archivio Muratoriano 471.167–72; repr. in his
Medioevo Letterario Cassinese, 411–416.
Lentini, Anselmo
1952 “
La grammatica d’Ilderico documento dell’attività letteraria di Paolo Diacono”.
Atti del 2° Congresso Internazionale di studi sull’Alto Medioevo, 217–240. Spoleto: Centro Italiano di Studi sull’Alto Medioevo; repr. in his
Medioevo Letterario Cassinese, 451–476.
Lentini, Anselmo
1953a “
Citazioni di grammatici e di classici nell’Ars di Ilderico”.
Aevum 271.240–250; repr. in his
Medioevo Letterario Cassinese, 477–489.
Lentini, Anselmo
1953b “
L’Ars Hilderici del codice cassinese 299”.
Benedictina 71.191–217; repr. in his
Medioevo Letterario Cassinese, 417–450.
Lentini, Anselmo
1988 Medioevo Letterario Cassinese. Scritti vari (=
Miscellanea Cassinese 57), ed. by
Faustino Avagliano. Montecassino: [Abbazia].
Leonhardt, Jürgen
1989 Dimensio syllabarum. Studien zur lateinischen Prosodie- und Verslehre von der Spätantike bis zur frühen Renaissance (=
Hypomnemata 92). Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht.
Leotta, Rosario
1980 “
Considerazioni sulla tradizione manoscritta del De pedum regulis di Aldelmo”.
Giornale Italiano di Filologia 321.119–134.
Löfstedt, Bengt
1965 Der hibernolateinische Grammatiker Malsachanus. Uppsala: Uppsala University Press.
Löfstedt, Bengt
1972a “
Zu Tatwines Grammatik”.
Arctos N.S. 71.47–65.
Löfstedt, Bengt
1972b “
Weitere Bemerkungen zu Tatwines Grammatik”.
Acta Classica 151.85–94.
Löfstedt, Bengt
1976 “
Zur Grammatik des Asper minor.”
Latin Script and Letters 400–900, ed. by
John J. O’Meara and
Bernd Naumann, 132–140. Leiden: E.J. Brill.
Löfstedt, Bengt
1979 “
Some linguistic remarks on Hiberno-Latin”.
Studia Hibernica 191.161–169.
Löfstedt, Bengt
1979–80 “
Notizen zu mittelalterlichen Grammatiken”.
Archivum Latinitatis Medii Aevi 421.79–83. [Tatwine, Paulus Diaconus, Hildericus]
Löfstedt, Bengt
1980a “
Zu den Quellen des hibernolateinischen Donatkommentars im cod. Ambrosianus L 22 sup.”
Studi Medievali 3rd ser. 211.301–320.
Löfstedt, Bengt
1980b “
Zwei weitere Handschriften mit der Ars Laureshamensis
”.
Latomus 391.418–420.
Löfstedt, Bengt
1981 “
Spät- und Vulgärlateinisches in der Sprache des Virgilius Maro Grammaticus.”
Latomus 401.121–126.
Löfstedt, Bengt
1982 “
Zum Wortschatz des Virgilius Maro Grammaticus”.
Philologus 1261.99–110.
Löfstedt, Bengt
1984 “
Zu Sedulius Scottus’ Kommentar zu Donatus Maior”.
Sacris Erudiri 271.433–442.
Löfstedt, Bengt
1986 “
Nochmals zu Sedulius Scottus’ Kommentar zu Donatus Maior”.
Sacris Erudiri 291.119–120.
Löfstedt, Bengt
1987 “
Eine wenig beachtete hibernolateinische Grammatik”.
Irland und die Christenheit: Bibelstudien und Mission, ed. by
Próinséas Nĺ Chatháin and
Michael Richter, 272–276. Stuttgart: Klett-Cotta. [Würzburg UB M.p.misc.f.28]
Luiselli, Bruno
1976 “
Il De arte metrica di Beda di fronte alla tradizione metricologica tardo-latina”.
Grammatici latini d’età imperiale: miscellanea filologica, 169–180. Genoa: Istituto di Filologia Classica e Medievale.
McKitterick, Rosamond
1989 The Carolingians and the Written Word. Cambridge: Cambridge University Press.
McKitterick, Rosamond
1990 The Uses of Literacy in Early Mediaeval Europe. Cambridge: Cambridge University Press.
Manitius, Max
1886 “
Zu Aldhelm und Baeda”.
Sitzungsberichte der philosophisch-historische Classe der kaiserlichen Akademie der Wissenschaften (Vienna) 1121.535–634.
Manitius, Max
1911a Geschichte der lateinischen Literatur des Mittelalters 1. Von Justinian bis zur Mitte des 10. Jahrhunderts. Munich: CH. Beck.
Manitius, Max
1911b “
Zur karolingischen Literatur I. Remigius von Auxerre und Mico von St.-Riquier; III. Zu Smaragd von St.-Mihiel”.
Neues Archiv 361.43–57; 60–66.
Manitius, Max
1912a “
Micons von St. Riquier De primis syllabis”.
Münchener Museum für Philologie des Mittelalters und der Renaissance 11.121–177.
Manitius, Max
1912b “
Zur Grammatik Peters von Pisa”.
Münchener Museum für Philologie des Mittelalters und der Renaissance 11.178–184.
Manitius, Max
1913 “
Remigiusscholien”.
Münchener Museum für Philologie des Mittelalters und der Renaissance 21.79–113.
Marenbon, John
1983 Early Medieval Philosophy (480–1150): An Introduction. London: Routledge & Kegan Paul.
Mariotti, Scevola
1966 “
Accio in Malsacano”.
Rivista di filologia e di istruzione classica 941.181–184.
Marsili, Aldo
1954 “
De Smaragdi opere, quod Liber in partibus Donati vulgo inscribitur”.
Studi mediolatini e volgari 21.71–96.
Martin, Lawrence T.
1984 “
Bede as a linguistic scholar”.
American Benedictine Review 351.204–217.
Matter, E. Ann
1990 “
Alcuin’s question-and-answer texts”.
Rivista di storia della filosofia n.s. 451.645–656.
Morelli, Camillo
1910 “
I trattati di grammatica e retorica del cod. Casanatense 1086”.
Rendiconti della Reale Accademia dei Lincei, Classe di scienze morali, storiche e filologiche,
ser. 5. 191.287–328. [Ursus]
Morin, Germain
1931 “
Gottschalk retrouvé”.
Revue Bénédictine 431.303–312.
Müller, Lucian
1865 “
Versus Scoti cuiusdam de alphabeto”.
Rheinisches Museum 201.357–374.
Müller, Lucian
1867 “
Zur Geschichte der lateinischen Grammatik im Mittelalter”.
Rheinisches Museum 221.634–637.
Munzi, Luigi
1979 “
Note testuali all’Ars grammatica di Giuliano di Toledo”.
Annali dell Istituto Universitario Orientale di Napoli. Seminario di Studi del Mondo Classico. Sezione filologico-letteraria 11.171–173.
Munzi, Luigi
1980 “
Cipriano in Giuliano Toletano Ars gramm. 197,52–54 M.Y.”
Rivista di filologia e di istruzione classica 1081.320–321.
Munzi, Luigi
1980–81 “
Ancora sul testo dell’ Ars grammatica di Giuliano di Toledo”, ibid. 2–31.229–231.
Negri, Angela Maria
1959 “
De codice Bononiensi 797”.
Rivista di Filologia e di Istruzione Classica n.s. 371.260–277.
Neuhauser, Walter
1983 “
Ein bisher unbekannter Textzeuge eines mittelalterlichen Donat-Kommentars (Murethach, 9. Jh.)”.
Festschrift für Robert Muth, ed. by
Paul Händel and
Wolf gang Meid, 251–278. Innsbruck: Institut für Sprachwissenschaft der Universität Innsbruck.
Norberg, Dag
1975–1976 “
Latin scolaire et latin vivant”.
Archivum Latinitatis Medii Aevi 401.51–63.
Ó Cuív, Brian
1981 “
Medieval Irish scholars and classical Latin literature”.
Proceedings of the Royal Irish Academy 81C1.239–248.
O’Donnell, J. R.
1976 “
Alcuin’s Priscian
”.
Latin Script and Letters A.D. 400–900, ed. by
John J. O’Meara and
Bernd Naumann, 222–235. Leiden: E.J. Brill.
Orchard, A. P. McD.
1987–88 “
Some aspects of seventh-century Hiberno-Latin syntax: a statistical approach”.
Peritia 6–71.158–201.
Palmer, Robert B.
1959 “
Bede as textbook writer: a study of his De arte metrica
”
Speculum 341.573–584.
Passalacqua, Marina
1978 I codici di Prisciano. Rome: Storia e letteratura.
Passalacqua, Marina
1988 “
Un manuscrit ‘cultivé’ de Saint-Amand: le Par. lat. 7498”.
L’héritage des grammairiens latins de l’Antiquité aux Lumières, ed. by
Irène Rosier, 147–154. Paris: Société pour l’Information Grammaticale.
Piacente, L.
1986–1987 “
Un nuovo frammento ciceroniano in Beda”.
Romanobarb arica 91.229–245.
Poli, Diego
1984 “
La ‘beatitudine’ fra esegesi e grammatica nell’Irlanda altomedioevale”.
Giornale italiano di filologia 361.231–244.
Riché, Pierre
1962 Éducation et culture dans l’occident barbare VIe-VIIIe siècles. Paris: Seuil.
Riché, Pierre
1979 Les écoles et l’enseignement dans l’Occident chrétien de la fin du Ve siècle au milieu du XIe siècle. Paris: Aubier Montaigne.
de Rijk, L. M.
1963 “
On the curriculum of the arts of the trivium at St. Gall from c. 850-c. 1000”.
Vivarium 11.35–86.
Roger, Maurice
1905a L’enseignement des letteres classiques d’Ausone à Alcuin. Paris: Picard.
Roger, Maurice
1905b Ars Malsachani. Traité du verbe publié d’après le ms. lat. 13026 de la Bibliothèque nationale. Paris: Alphonse Picard et fils.
Roger, Maurice
1906 “
Le Commentariolum in artem Eutycii de Sedulius Scottus”.
Revue de Philologie 2nd ser. 301.122–123.
Sabbadini, Remigio
1903 “
Spogli Ambrosiani latini: commenti a Donato”.
Studi Italiani di Filologia Classica 111.165–185.
Scaglione, Aldo D.
1970 “
The historical study of ars grammatica: a bibliographic survey”. In his
Ars grammatica, 11–43. The Hague: Mouton.
Schindel, Ulrich
1968 “
Die Quellen von Bedas Figurenlehre”.
Classica et Mediaevalia 291.169–186.
Schindel, Ulrich
1975 Die lateinischen Figurenlehren des 5. bis 7. Jahrhunderts und Donats Vergilkommentar (mit zwei Editionen) (=
Abhandlungen der Akademie der Wissenschaften in Göttingen, Philologisch-historische Klasse, 3rd ser., 91). Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht.
Schmitz, W.
1908
Alcuins Ars grammatica, die lateinische Schulgrammatik der karolingischen Renaissance. Ratingen: Peter Jos. Brehmen. (Diss. Greifswald.)
Shanzer, Danuta
1984 “
Tatwine: an independent witness to the text of Martianus Capella’s De grammatica?
”.
Rivista di filologia e di istruzione classica 1121.292–313.
Sivo, Vito
1981 “
Studi sui trattati grammaticali mediolatini”.
Quaderni Medievali 111.232–244.
Sivo, Vito
1987 “
Appunti sull’ Opus prosodiacum di Micone di Saint-Riquier. Gli estratti del codice Parigino Bibl. Nat. lat. 8499”.
Annali della Facoltà di Lettere e Filosofia, Università degli Studi, Bari, 301.217–236.
Sivo, Vito
1990 “
Nuovi studi sui trattati grammaticali mediolatini”.
Quaderni medievali 301.267–284.
Strati, Roberta
1982 “
Venanzio Fortunato (e altre fonti) nell’Ars grammatica di Giuliano di Toledo”.
Rivista di filologia e di istruzione classica 1101.442–445.
Strati, Roberta
1984 “
Ancora sulle citazioni di Giuliano di Toledo (Ars grammatica e De partibus orationis)”.
Rivista di filologia e di istruzione classica 1121.196–199.
Strecker, Karl
1922 “
Studien zu karolingischen Dichtern. I. Zu Micons Schrift De primis syllabis”.
Neues Archiv 431.479–487.
Swiggers, Pierre
1985 “
Latijnse grammatica en de vroege middeleeuwen”.
Klio 141.82–95.
Taeger, Burkhard
1978 “
Exzerpte aus Martianus Capella in einer frühen hibernolateinischen Grammatik (Anonymus ad Cuimnanum)”.
Beiträge zur Geschichte der deutschen Sprache und Literatur 1001.388–420.
Thurot, Charles
1868 Extraits de divers manuscrits latins pour servir à l’histoire des doctrines grammaticales au Moyen Age. Paris: Imprimerie Nationale, repr. Frankfurt: Minerva 1964.
Thurot, Charles
1870–72 “
Un opuscule grammatical de Sedulius”.
Revue Celtique 11.264–265.
Tolkiehn, Johannes
1912 “
Der Kirchenvater Hieronymus als Donaterklärer”.
Berliner Philologische Wochenschrift 321.766–767.
Tolkiehn, Johannes
1913 “
Noch einmal der Donatkommentar des Hieronymus”.
Berliner Philologische Wochenschrift 331.447–448.
Vineis, Edoardo
1988 “
Grammatica e filosofia del linguaggio in Alcuino”.
Studi e saggi linguistici 281.403–429.
Vineis, Edoardo and Alfonso Maierù
1990 “
La linguistica medioevale”.
Storia della linguistica, ed. by
Giulio C. Lepschy, 11–168. Bologna: il Mulino.
van de Vyver, A.
1935 “
Dicuil et Micon de Saint-Riquier”.
Revue belge de philologie et d’histoire 141.25–47.
Wright, Roger
1982 Late Latin and Early Romance in Spain and Carolingian France. Liverpool: Francis Cairns.
Wright, Roger
1983 “
Unity and diversity among the Romance languages”.
Transactions of the Philological Society 811.1–22.
Zaffagno, Elena
1976 “
La dottrina ortografica di Beda”.
Romanobarbarica 11.325–339.