Cover not available
Article published In:
History of Linguistics in Poland
[Historiographia Linguistica 25:1/2] 1998
► pp. 1–24

Lexicography in Poland

Early beginnings – 1997

 | University of Wrocław
The paper sketches the history of Polish lexicography and the most important dictionaries of Polish from the beginnings in the late Middle Ages, until the present. The focus is on monolingual dictionaries, while bi- and multilingual publications are touched upon only insofar as they constitute significant contributions to the development of monolingual dictionaries. The paper stresses the continuity of some solutions which relate above all to the opposition between prescriptivism and liberalism. Individual dictionaries are discussed against a wide cultural background. The evolution of lexicographic methods and techniques too is treated. Much space has been given to the discussion of the situation after 1990, the year when Poland re-gained its sovereignty, and when dictionary publishers, like other entrepreneurs, endeavoured to adjust to new market conditions. The pros and cons of the impact of such commercial behaviour on dictionary production are touched upon, and an attempt is made to predict the near future of dictionary-making in Poland.
Published online: 1 January 1998
DOI logo
https://doi.org/10.1075/hl.25.1-2.04pio
References (65)
References
A. Dictionaries
5 PWN is the regular siglum for Państwowe Wydawnictwo Naukowe, which since 1991 has been called Wydawnictwo Naukowe PWN.
6 PIW is the regular siglum for Państwowy Instytut Wydawniczy.
7 The full name of Ossolineum is Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo.
Anusiewicz, Janusz & Jacek Skawiński. 1996. Słownik polszczyzny potocznej [Dictionary of colloquial Polish]. Warszawa: PWN.5 Google Scholar
Bandtkie, Jerzy Samuel. 1806. Słownik dokładny języka polskiego i niemieckiego [...] [Complete dictionary of Polish and German]. 21 vols. Breslau [Wrocław]: Wilhelm Gottlieb Korn.Google Scholar
Brückner, Aleksander. 1927. Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language]. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza. [Since 1957 published in Warszawa by Wiedza Powszechna. Numerous impressions.]Google Scholar
Calepino, Ambrogio (Calepinus). 1590. Dictionarium undecim linguarum [...]. Basilae: per Sebastianum Henricpetri.Google Scholar
Dąbrówka, Andrzej & Ewa Geller. 1995. Słownik antonimów [Dictionary of Antonyms]. Warszawa: MCR.Google Scholar
Dąbrówka, Andrzej & Ryszard Turczyn. 1993. Słownik synonimów [Dictionary of synonyms]. Warszawa: MCR.Google Scholar
Doroszewski, Witold, ed.-in-chief. 1958–1969. Słownik języka polskiego [Dictionary of Polish]. 111 vols. Warszawa: PIW6/PWN. (Repr., Warszawa: PWN, 1997; also available in CD-ROM format.) [Vol. XI1 is a supplement.]Google Scholar
Duden, Konrad. 1880. Duden. (Vollständiges) orthographisches Wörterbuch der deutschen Sprache. Leipzig: Bibliographisches Institut.Google Scholar
Dunaj, Bogusław, ed.-in-chief. 1996. Słownik języka polskiego [Dictionary of Polish]. Warszawa: Wilga.Google Scholar
Estienne, Henri. 1565. De la conformité du langage françois avec le grec. No place: no publisher given.Google Scholar
Estienne, Robert. 1539/1549. Dictionnaire francois-latin. Paris: R. Estienne.Google Scholar
Górski, Konrad & Stanisław Hrabec, eds.-in-chief. 1962–1983. Słownik języka Adama Mickiewicza [Dictionary of Adam Mickiewicz’s language]. 111 vols. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.7 Google Scholar
Grochowski, Maciej. 1995. Słownik polskich przekleństw i wulgaryzmów [Dictionary of Polish swearwords and obscenities]. Warszawa: PWN.Google Scholar
Jerzykowski, Antoni. 1885. Słownik ortograficzny z dodatkiem niepolskich wyrazów i wyrażeń [Spelling dictionary with non-Polish words and expressions]. Poznań: Nakładem Autora i Fr. Chocieżyńskiego.Google Scholar
Jungmann, Josef. 1835–1839. Slovník česko-nĕmecký [Czech-German dictionary]. 51 vols. Praha: R. W. Spinsky.Google Scholar
Karaś, Mieczysław & Jerzy Reichan, eds. 1977–1996. Słownik gwar polskich [Dictionary of Polish dialects]. 51 vols. (A-Dcera). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. (From Fasc. 10 (1992) onwards published by Instytut Języka Polskiego, PAN, Kraków.)Google Scholar
Karłowicz, Jan. 1900–1911. Słownik gwar polskich [Dictionary of Polish dialects]. 91 vols. Kraków: Akademia Umiejętności. (Repr., Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1974.)Google Scholar
Karłowicz, Jan, Adam Kryński & Władysław Niedźwiedzki, eds. 1900–1927. Słownik języka polskiego [Dictionary of Polish]. Warszawa: Nakładem Prenumeratorów i Kasy Mianowskiego [by the Subscribers and the Mianowski Foundation]. (Repr., Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1952–1953.)Google Scholar
Knapski, Grzegorz (Gregorius Cnapius). 1621–1632. Thesaurus Polono-Latino-Graecus [...] 31 vols. Cracoviae: F. Caesario. Komputerowy słownik języka polskiego [Computer dictionary of Polish]. 1996. Warszawa: PWN.Google Scholar
Kopaliński, Władysław. 1967. Słownik wyrazów obcych [Dictionary of foreign words]. Warszawa: Wiedza Powszechna. (Numerous further enlarged editions.)Google Scholar
Lam, Stanisław, ed. 1939. Trzaski, Everta i Michalskiego encyklopedyczny słownik wyrazów obcych [Encyclopedic dictionary of foreign words]. Warszawa: Trzaska, Evert & Michalski.Google Scholar
Linde, Samuel Bogumil. 1807–1814. Słownik języka polskiego [Dictionary of Polish]. Vols.I-VI1. Warszawa: Author. (2nd ed., Lwów: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1854–1860; repr., Warszawa: PIW, 1951; Warszawa: Gutenberg Print, 1994.) M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego [Arct’s illustrated dictionary of Polish]. 31 vols. Warszawa: Wydawnictwo M. Arcta, 1916. (2nd ed. 1925; 3rd ed., 21 vols., 1929–1930.)Google Scholar
Mayenowa, Maria Renata & Franciszek Pepłowski, eds.-in-chief. 1966–1995. Słownik polszczyzny XVI wieku [Dictionary of Polish in the 16th century.]. 131 vols. (A-Phy). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. [From 1995 onward published by Instytut Badań Literackich, PAN, Warszawa.]Google Scholar
Mączyński, Jan (Ioannes Maczińsky). 1564. Lexicon Latino-Polonicum ex optimis Latinae linguae scriptoribus concinnatum [...]. Regiomonti Borussiae [Königsberg]: Ioannes Daubmannus. (Repr., Köln & Wien: Böhlau, 1973.)Google Scholar
Mrongowiusz (Mrongovius), Krzysztof Celestyn. 1835. Słownik Polskoniemiecki [...] Ausführliches polnisch-deutsches Wörterbuch. Koenigsberg: Xięgarz Nikolovius.Google Scholar
Murmeliusz, Jan (Murmelius). 1526. Dictionarius Murmelii variarum rerum, tum pueris, tum adultis utilissimus, cum Germanica atque Polonica interpretatione[...]. Cracoviae: Vietor.Google Scholar
Mymer, Franciszek (Mymerus). 1528. Diccionarius trium linguarum: Latinae, Teutonicae et Polonicae [...]. Cracoviae: Vietor.Google Scholar
SJPDor = Doroszewski 1958–1969Google Scholar
SJPLind = Linde 1807–1814Google Scholar
SJP PWN = Szymczak 1978–1981Google Scholar
SJPWil = Zdanowicz 1861Google Scholar
Skorupka, Stanisław, ed. 1957. Słownik wyrazów bliskoznacznych [Dictionary of synonymous words]. Warszawa: Wiedza Powszechna. [Numerous further impressions.]Google Scholar
, ed. 1967–1968. Słownik frazeologiczny języka polskiego [Dictionary of Polish idioms and fixed phrases]. Warszawa: Wiedza Powszechna. [Numerous further impressions.]Google Scholar
Sławski, Franciszek. 1952-. Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of Polish]. 51 vols. (A-Lżywy). Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego.Google Scholar
Słowniczek wyrazów obcych [...] [Dictionary of foreign words]. 1885. Warszawa: Wydawnictwo M. Arcta. (4th ed. Słownik wyrazów obcych M. Arcta, 1904; 19th ed., 1947.)Google Scholar
SW = Karłowicz, Kryński & Niedźwiedzki 1900–1927Google Scholar
SWO PWN = Tokarski 1971Google Scholar
Sychta, Bernard. 1967–1976. Słownik gwar kaszubskich na tle kultury ludowej [Dictionary of Kashubian dialects on the background of folk culture]. 71 vols. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.Google Scholar
. 1980–1985. Słownictwo kociewskie na tle kultury ludowej [Dictionary of the Kociewie lexicon on the background of folk culture]. 31 vols. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.Google Scholar
Szymczak, Mieczysław, ed. 1975. Ortograficzny słownik języka polskiego [...] [Spelling dictionary of Polish]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. [Numerous further impressions until 1996; name of the publisher from 1991: Wydawnictwo Naukowe PWN.]Google Scholar
, ed. 1978–1981. Słownik języka polskiego [Dictionary of Polish]. 31 vols. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. [Numerous further impressions, Supplement, 1992; name of the publisher from 1991: Wydawnictwo Naukowe PWN.]Google Scholar
Tokarski, Jan, ed. 1971. Słownik wyrazów obcych [Dictionary of foreign words]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. (2nd ed. prepared by Elżbieta Sobol, 1995.) [Publisher’s name from 1991: Wydawnictwo Naukowe PWN.]Google Scholar
Trotz (Troc), Michał Abraham. 1744–1747. Nouveau dictionnaire françois, allemand et polonais [...]. Vol.I-II1, Nowy dykcyonarz, to jest mownik polsko-francuski-niemiecki [...]; Vol.III1 (1764). Leipzig: Jean Frederic Gleditsch. (2nd ed., prepared by Stanisław Nałęcz-Moszczeński, 1779; 3rd ed., 1822–1824; 4th ed., Breslau [Wrocław]: G. T. Korn, 1832.)Google Scholar
Urbańczyk, Stanisław, ed.-in-chief. 1953–1996. Słownik staropolski [Dictionary of Old Polish]. 111 vols. (A-Zagumnie). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. [From Fasc.64 (1991) onward published by Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków.)Google Scholar
Zdanowicz, Aleksander, ed.-in-chief. 1861. Słownik języka polskiego [...] [Dictionary of Polish]. Wilno: Maurycy Orgelbrand. (Repr. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1986).Google Scholar
Zgółkowa, Halina, ed.-in-chief. 1994-. Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny [Practical dictionary of contemporary Polish]. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz. [101 vols. (A-D) published thus far.]Google Scholar
B. Secondary literature
Bukowcowa, Zofia & Marian Kucała, comps. 1981. Bibliografia podręczna gramatyki historycznej i historii języka polskiego. Part II1: Słownictwo. Kontakty językowe. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.Google Scholar
Doroszewski, Witold. 1954. Z zagadnień leksykografii polskiej. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.Google Scholar
Gruszczyński, Włodzimierz. 1989. Fleksja rzeczowników pospolitych we współczesnej polszczyźnie pisanej: Na materiale ‘Słownika języka polskiego’ PAN pod redakcją W. Doroszewskiego. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.Google Scholar
Grzegorczyk, Piotr, comp. 1967. Index lexicorum Poloniae: Bibliografia słowników polskich. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.Google Scholar
Hartmann, Reinhard R. K., ed. 1986. The History of Lexicography. Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins. DOI logoGoogle Scholar
Hausmann, Franz-Josef, Oskar Reichmann, Herbert E. Wiegand & Ladislav Zgusta, eds. 1989–1991. Wörterbücher. Dictionaries. Dictionnaires: Internationales Handbuch der Lexikographie. International Encyclopedia of Lexicography. 31 vols. Berlin: Walter de Gruyter. DOI logoGoogle Scholar
Kania, Stanisław & Jan Tokarski. 1984. Zarys leksykologii i leksykografii polskiej. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.Google Scholar
Karłowicz, Jan. 1876. “Przyczynki do projektu wielkiego słownika jęz. polskiego”. Rozprawy i Sprawozdania Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności 41.14–94.Google Scholar
Karpluk, Maria. 1993. “Pracownia Słownika Polszczyzny XIV wieku IBL PAN w Krakowie (1.XI.49–31.VIII.93)”. Język Polski 83:4/5.345–346.Google Scholar
Plezia, Marian. 1959. “Dzieje leksykografii łacińsko-polskiej w Polsce”. Słownik łacińsko-polski ed. by M. Plezia, Vol.I1, 5–39. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.Google Scholar
Piotrowski, Tadeusz. 1986. “The Development of the General Monolingual Dictionary in Poland”. Hartmann 1986.185–195. DOI logoGoogle Scholar
. 1994. Z zagadnień leksykografii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.Google Scholar
. 1997. “Elektroniczny polonista: Przegląd narzędzi korektorskich”. Chip: Magazyn komputerowy 21.86–92.Google Scholar
Puzynina, Jadwiga. 1961. ‘Thesaurus’ Grzegorza Knapiusza. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.Google Scholar
Rymsza-Zalewska, Danuta et al., comps. 1965–1981. Bibliografia słowników wydanych w Niemieckiej Republice Niemieckiej, Rumuńskiej Republice Ludowej, [...] Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej [...] w latach 1945–1961. 91 vols. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne. [Covers the years 1945–1978.]Google Scholar
Stankiewicz, Edward. 1984. Grammars and Dictionaries of the Slavic Languages from the Middle Ages up to 1850. Berlin-New York-Amsterdam: Mouton. DOI logoGoogle Scholar
Urbańczyk, Stanisław. 1991[1964]. Słowniki, ich rodzaje i użyteczność. 3rd ed. Kraików: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego.Google Scholar
. 1991. “Polnische Lexikographie”. Hausmann et al. 1989–1991, vol.II1, 2268–2274.Google Scholar
Walczak, Bogdan. 1991. Słownik wileński na tle dziejów polskiej leksykografii. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.Google Scholar
Cited by (1)

Cited by one other publication

Adamska-Sałaciak, Arleta
2001. Linde’s dictionary. Historiographia Linguistica 28:1-2 ► pp. 65 ff. DOI logo

This list is based on CrossRef data as of 3 august 2024. Please note that it may not be complete. Sources presented here have been supplied by the respective publishers. Any errors therein should be reported to them.