The Treatment of ‘Nomen’ in the First Slovenian Grammar (Bohorič 1584)
Kozma Ahačič |
Scientific Research Centre of the Slovenian Academy of Sciences & Arts
The article focuses on the treatment of the noun (nomen) in the grammar published in 1584 by the first Slovenian grammarian, Adam Bohorič (c.1520–1598), under the title Arcticae horulae succisivae de Latinocarniolana literatura (“Spare winter hours on Latin-Carniolan grammar”). The chapter on the noun is examined in the larger context of European grammar-writing, revealing the Bohorič grammar to be a fully-fledged humanist text. In addition, the article explains certain aspects of the work which have sometimes been criticised as weaknesses, provides graphic representations of its structure, and describes Bohorič’s debt to Philipp Melanchthon (1497–1560), the similarities between his work and the German grammar by Johannes Clajus (1535–1592), and the parallels with other grammarians. Moreover, some new findings are presented concerning the glossaries accompanying the paradigms.
References
Albertus, Laurentius
1573 Teutſch Grammatick oder Sprachkunſt. Certissima ratio diſcendae, augendae, ornandae, propagandae, conſeruandaeque linguae Alemanorum ſiue Germanorum, grammaticis regulis et exemplis comprehenſa et conſcripta: per Laurentium Albertum Oſtrofrancum. Augustae Vindelicorum: Michael Manger.

Anon
No date.
Dictionarium latino-germanicum et germanuo-latinum. No place.
Anon
1482–1489 Vocabularius latino-germanicus. Spirae: Drach.

Bohorič, Adam
1584 Arcticae horulae ſucciſivae. Wittenberg: [Johann Kraffts Erben]. (=
BH 1584.)

Bohorizh, Adam
1987 Arcticae horulae succisivae – Zimske urice proste. Translated into Slovenian by
Jože Toporišič. Maribor: Obzorja.

Bretschneider, Carolus Gottlieb
ed. 1990 [1854] Philippi Melanchthonis Opera quae supersunt omnia. (=
Corpus Reformatorum, 20.) Bad Feilnbach: Schmidt Periodicals. (= MGL-CR.)

Calepinus, Ambrosius
1562 Dictionarium Ambrosii Calepini: postremo nunc supra omnes hactenus editiones magna omnis generis vocum accessione auctum, et ex Pauli Manutii Aldi obseruationibus locupletatum. Basileae: Ex officina Hieronymi Curionis.

Cassius, Bartholomaeus (Kašić, Bartul
)
2005 [1604] Institutiones linguae Illyricae/Osnove hrvatskoga jezika. Editionem alteram curavit, vernacula interpretatione prolegomenisque instruxit Zonko Pandžić. Zagreb & Mostar: Tusculanae Editiones.

Clajus, Johannes
1578 Grammatica germanicae linguae … ex bibliis Lutheri Germanicis et aliis eius libris collecta. Lipsiae.

Colombat, Bernard
1999 La grammaire latine en France, à la Renaissance et à l’Âge classique: Théories et pédagogie. Grenoble: Éditions de l’Université Stendhal.

Dasypodius, Petrus
1535 Dictionarium Latinogermanicum. Straßburg: Rihel.

Dubois, Jacques
1531 In linguam Gallicam isagωge, una cum eiusdem Grammatica Latino-Gallica, ex Hebraeis, Graecis et Latinis authoribus. Parisiis: Ex officina Roberti Stephani.

Estienne, Robert
1569 [1557] Traicté de la grammaire françoiſe. Paris: Rob. Estienne, Imprimeur du Roy.

Faber, Basil
1572 Dictionarium latino-graeco-germanicum. Lipsiae: Joh. Ranke.

Foerster, Wendelin
ed. 1888 Le Tretté de la grammere françoeze.
Nach der einzigen Pariser Ausgabe 1550. Heilbronn: Gebr. Henninger.

Frisius, Joannes
1556 Novum Latino-Germanicum et Germanico-latinum Lexicon. Basileae: Joannes König.

Garnier, Jean
1591 [1558] Institutio Gallicae linguae in usum juventutis Germanicae, ad illustrissimos juniores Principes, Landtgravios Hessiae, conscripta. Genevae: Apud haeredes E. Vignon.

Grdina, Igor
1999 Od Brižinskih spomenikov do razsvetljenstva [
From the Freising manuscripts to the Age of Enlightenment]. Maribor: Obzorja.

Ising, Erika
1966 Die Anfänge der volkssprachlichen Grammatik in Deutschland und Böhmen: Dargestellt am Einfluß der Schrift des Aelius Donatus De octo partibus ars minor: Teil I: Quellen. Berlin: Akademie-Verlag.

Junius, Hadrianus
1577 Nomenclator omnium rerum propria nomina variis linguis explicate indicans. Antverpiae: Plantinus.

Keil, Heinrich
ed. 1961 [1855–1866] Grammatici Latini II–IV. Hildesheim: Georg Olms. (=
GL II–IV.)

Kidrič, France
1925 “
Adam Bohorič”.
Slovenski biografski leksikon I1, 49–52. Ljubljana: Zadružna gospodarska banka.

Kolarič, Rudolf
1971 “
Die Sprache in Adam Bohoričs Arcticae horulae
”.
Adam Bohorič: Arcticae horulae: Die erste Grammatik der slowenischen Sprache, 29–82. München: Rudolf Trofenik.

Law, Vivien
2003 The History of Linguistics in Europe from Plato to 1600. Cambridge: Cambridge University Press.


Linacre, Thomas
1998 [1524] De emendata structura Latini sermonis. Introducción, edición crítica, traducción y notas por
Luisa Harto Trujillo. Cáceres: Universidad de Extramadura.

Manutius, Aldus Pius
1514 [1493] Grammaticarum institutionum libri quatuor. Venetiis: Aldus Manutius.

McLelland, Nicola
2001 “
Albertus (1573) and Ölinger (1574): Creating the first grammars of German”.
Historiographia Linguistica 28:1/2.7–38.

Meigret, Louis
1550 See Foerster 1888.

Melanchthon, Philipp
n. d.].
Grammatica Philippi Melanchthonis, Latina, iam denuo recognita, et plerisque in locis locupletata. Norimbergae: Apud Ioh. Petreium. (=
MGL.)
Melanchthon, Philipp
1571 [
Grammaticae Graecae libellus Philippi Melanchtonis cum accessionibus Joachimi Camerarii Papebergensis editus]. Lipsiae: Andr. Scheider. (=
MGG.)

Melanchthon, Philipp
1585 Grammatica Philippi Melancthonis recognita et locupletata. Accessit tractatus de Orthographia, recens. Lipsiae: Imprimebat Iohannes Steinman. (=
MGL-Cam.)

Merše, Majda & France Novak
2001 Slovar jezika protestantskih piscev 16. stoletja: Poskusni snopič [
The dictionary of the Slovenian language in the 16th century: Trial fascicle]. Ljubljana: Založba ZRC.

Merše, Majda & Kozma Ahačič, Andreja Legan Ravnikar, Jožica Narat, France Novak, Francka Premk
2006 “
Wortschatz der slowenischen Bibelübersetzungen des 16. Jahrhunderts”.
Biblia Slavica, Serie IV: Südslavische Bibeln, Band 3,2: Kommentare, 99–325. Paderborn: Ferdinand Schöningh.

Megiser, Hieronymus
1603 Theſaurus Polyglottus. Frankfurt: [Johann Spiess].

Müller-Fraureuth, Carl
ed. 1895 [1573] Die deutsche Grammatik des Laurentius Albertus. (=
Ältere deutsche Grammatiken in Neudrucken, 3.) Strassburg: Karl J. Trübner.

Ölinger, Albert
1574 Underricht der Hoch Teutschen Spraach: Grammatica seu Institutio Verae Germanicae linguae, in qua Etymologia, Syntaxis et reliquae partes omnes suo ordine breviter tractantur. In usum juventutis maxime Gallicae, ante annos aliquot conscripta […]. Cum D. Joan. Sturmii sententia, de cognitione et exercitatione linguarum nostri saeculi. Straßburg: Nicolaus Wyriot. (Repr., Hildesheim: Georg Olms 1975.)

Orožen, Martina
1971 “
Začetki slovenske jezikoslovne misli [
The beginnings of the thought about language in Slovenia]”.
Jezik in slovstvo 16:7.193–200.

Padley, G[eorge] A[rthur]
1976 Grammatical Theory in Western Europe 1500–1700: The Latin tradition. Cambridge: Cambridge University Press.

Padley, G. A.
1985 Grammatical Theory in Western Europe 1500–1700: Trends in vernacular grammar I. Cambridge: Cambridge University Press.

Padley, G. A.
1988 Grammatical Theory in Western Europe 1500–1700: Trends in vernacular grammar II. Cambridge: Cambridge University Press.

Pandžić, Zvonko
2005 “
The Semantics of Traditional Grammar”. Cassius 2005.5–188.

Pillot, Jean
1586 [1550] Gallicae linguae institutio. Lugduni: Apud Benedictum Rigaudum.

Pogorelec, Breda
1984 “
Štiristo let Bohoričeve slovnice”.
Jezik in slovstvo 29:6.210–216.

Rösing-Hager, Monika
ed. 1973 [1578] Johannes Claius: Grammatica Germanicae Linguae. (=
Documenta Linguistica: Quellen zur Geschichte der deutschen Sprache des 15. bis 20. Jahrhunderts; Reihe V: Deutsche Grammatiken des 16. bis 18. Jahrhunderts
.) Hildesheim: Georg Olms.

Rösing-Hager, Monika
ed. 1975 [1574] Albert Ölinger: Vnderricht der Hoch Teutschen Spraach. (=
Documenta Linguistica: Quellen zur Geschichte der deutschen Sprache des 15. bis 20. Jahrhunderts; [etc.].) Hildesheim: Georg Olms.

Rupel, Mirko
1956 “
Reformacija [
The Reformation]”.
Zgodovina slovenskega slovstva I: Od začetkov do romantike, 183–260. Ljubljana: Slovenska matica.

Serbat, Guy
1981 Cas et fonctions: Études des principales doctrines casuelles du Moyen Âge à nos jours. Paris: Presses Universitaires de France.

Serbat, Guy
1994 “
Le septimus casus en latin: Un cas-fantôme?”.
Florilegium Historiographiae Linguisticae ed. by
Jan De Clercq &
Piet Desmet Piet, 159–172. Louvain: Peeters.

Serranus, Johannes
1539 Dictionarium Latinogermanicum. Nürnberg: Petreius.

Stabej, Jože
1971 “
Slowenisch-lateinisches-deutsches (zum Teil) Wörterbuch der Grammatik von Adam Bohorič”.
Adam Bohorič: Arcticae horulae: Die erste Grammatik der slowenischen Sprache, 144–206. München: Rudolf Trofenik.

Statorius, Petrus
1568 Polonicae grammatices institutio. Cracoviae: Apud Mathiam Wirzbietam, Typographum Regium.

Statorius, Petrus
1980 [1568] Polonicae grammatices institutio. Nunc iterum edidit Reinhold Olesch. Köln & Wien: Hermann Böhlau.

Toporišič, Jože
1984 “
Oblikoslovje v Bohoričevih Zimskih uricah [
The morphology in Arcticae Horulae by Bohorič]”.
XX. seminar slovenskega jezika, literature in kulture, 189–222. Ljubljana: Filozofska fakulteta.

Toporišič, Jože
1987 “
Zimske urice, prva slovenska slovnica [
Arcticae Horulae, the first grammar of the Slovenian language]”.
Arcticae horulae succisivae / Zimske urice proste, 281–328. Maribor: Obzorja.

Trissino, Giangiorgio
1729 Tutte le opere di Giovan Giorgio Trissino gentiluomo Vicentino non piu’ raccolte. Verona: Jacopo Vallarsi.

Cited by
Cited by 1 other publications
This list is based on CrossRef data as of 25 november 2023. Please note that it may not be complete. Sources presented here have been supplied by the respective publishers.
Any errors therein should be reported to them.