Chapter 10
Recurrent processes in the evolution of concessive subordinators in Spanish and Catalan
Concessive conjunctions show a tendency to be often recycled and replaced along certain specific grammaticalisation patterns.
Here, after examining those general properties of concessive conjunctions that explain their historical instability, we focus
on the history of two such elements in Spanish and Catalan. First, we trace the semantic development of Spanish aunque/Catalan encara que from conditional concessive (‘even if’) to
purely concessive (‘although’) and even, in some contexts, adversative (‘but’). Secondly, we consider the trajectory of
Spanish puesto que, which is first attested with conditional concessive value (‘provided that’,
‘even if’) and only later became a causal conjunction (‘since’), apparently at odds with the standard pattern of development
that we see in other cases.
Article outline
- 1.Introduction
- 2.Main properties of concessive constructions
- 2.1Concessives as semantically complex constructions
- 2.2Other properties of concessive constructions
- 2.3Lexical and grammatical sources of concessives
- 3.Spanish aunque/Catalan encara que
: From conditional concessive to adversative
- 3.1Scalar adverbs in the development of concessive conjunctions
- 3.2 From aun + que ‘even + that’ to aunque ‘although’
- 3.3 Final stages in the grammaticalisation of aunque
- 3.4 Catalan encara que
- 4.From causal to concessive (and vice versa?)
- 4.1 Spanish por más que/Catalan per més que
: From causal to concessive value
- 4.2 Spanish puesto que
: From concessive to causal?
- 5.Conclusions
-
Notes
-
References
References (71)
References
Algeo, J. E. (1981). Constructions of the type por (per) grande que seja in Medieval Portuguese
and Old Spanish. Journal of Hispanic Philology, 5, 179–184.
Ascombre, J-C., & Ducrot, O. (1983). L’argumentation dans la langue. Brussels: Pierre Margada.
Bartol Hernández, J. A. (1986). Oraciones consecutivas y concesivas en las Siete Partidas. Salamanca: Acta Salmanticensia, Studia Philologica Salmanticensia.
Brucart, J. M. (1993). Sobre la estructura de SComp en español. In A. Viana (Ed.), Sintaxi. Teoria i perspectives (pp. 59–102). Lleida: Publicacions de la Universitat de Lleida.
Cortés Parazuelos, M. H. (1992). La expresión de la concesividad en español. (Unpublished doctoral dissertation). Universidad Complutense de Madrid, Madrid, Spain.
Elvira, J. (2003). Sobre el origen de la locución concesiva por mucho que y
similares. In Estudios ofrecidos al profesor José Jesús de Bustos Tovar (Vol. 1; pp. 217–231). Madrid: Editorial Complutense.
Elvira, J. (2005). Metonimia y enriquecimiento pragmático: a propósito de aunque
. Dicenda, 33, 71–84.
Gast, V., & van der Auwera, J. (2011). Scalar additive operators in the languages of Europe. Language, 87, 2–54. doi: 

Haspelmath, M., & König, E. (1998). Concessive conditionals in the languages of Europe. In J. van der Auwera (Ed.), Adverbial constructions in the languages of Europe (pp. 563–640). Berlin: Mouton de Gruyter. doi: 

Herrero Ruiz de Loizaga, F. J. (2005). Sintaxis histórica de la oración compuesta en español. Madrid: Gredos.
König, E. (1985a). Where do concessives come from?: On the development of concessive connectives. In J. Fisiak (Ed.), Historical semantics: Historical word-formation (pp. 263–282). Berlin: Mouton de Gruyter. doi: 

König, E. (1985b). On the history of concessive connectives in English. Diachronic and synchronic evidence. Lingua, 66, 1–19. doi: 

König, E. (1988). Concessive connectives and concessive sentences: Cross-linguistic regularities and pragmatic
principles. In J. A. Hawkins (Ed.), Explaining language universals, (pp. 145–166). London: Blackwell.
Martín Puente, C. (2002). Las oraciones concesivas en la prosa clásica. Zaragoza: Universidad de Zaragoza.
Montero Cartelle, E. (1992a). Tendencias en la expresión de la concesividad en el castellano medieval. Verba, 19, 107–128.
Montero Cartelle, E. (1992b). Origen, cronología y capacidad de combinación modal de la conjunción concesiva comoquier que
. In J. A. Bartol Hernández, J. F. García Santos & J. de Santiago Guervós (Eds.), Estudios filológicos en homenaje a Eugenio de Bustos Tovar (Vol. 2; pp. 657–666). Salamanca: Universidad de Salamanca.
Montero Cartelle, E. (1992c). La trayectoria cronológica y modal de la expresión concesiva maguer(a) que
. In M. Ariza, R. Cano, J. M. Mendoza & A. Narbona (Eds.), Actas del II Congreso Internacional de la Lengua Española (Vol. 1; pp. 701–710). Madrid: Pabellón de España.
Montero Cartelle, E. (2002). La importancia del modo en la evolución de la expresión concesiva. In M. T. Echenique Elizondo & J. P. Sánchez Méndez (Eds.), Actas del V Congreso Internacional de Historia de la Lengua Española (Vol. 1, pp. 795–801). Madrid: Gredos.
Pérez Saldanya, M. 1999. El modo en las subordinadas relativas y adverbiales. In I. Bosque & V. Demonte (Eds.), Gramática descriptiva de la lengua española (Vol. 2; pp. 3253–3322). Madrid: Espasa.
Pérez Saldanya, M., & Salvador, V. (1995). Fraseologia de l’encara i processos de gramaticalització. Caplletra, 18, 85–108.
Pérez Saldanya, M., & Salvador, V. (2014). Oraciones subordinadas concesivas. In C. Company Company (Ed.), Sintaxis histórica de la lengua española. Tercera parte. Preposiciones, adverbios y conjunciones. Relaciones
interoracionales (Vol. 3; pp. 3699–3839). Ciudad de México: Fondo de Cultura Económico/Universidad Nacional Autónoma de México.
Quer, J. (1998). Mood at the interface. The Hague: HAG.
Quilis, A. (1993). Tratado de fonología y fonética españolas. Madrid: Gredos.
Real Academia Española. (1973). Esbozo de una nueva gramática de la lengua española. Madrid: Espasa-Calpe.
Real Academia Española/Asociación de Academias de la Lengua Española. (2009). Nueva gramática de la lengua española. Madrid: Espasa.
Ridruejo, E. (2009). Sobre el proceso de gramaticalización de comoquiera que
. In M. Veyrat & E. Serra (Eds.), Estudios dedicados al profesor Ángel López García con ocasión de su sexagésimo aniversario (Vol. 1; pp. 523–534). Madrid: Arco/Libros.
Rivarola, J. L. (1976). Las conjunciones concesivas en español medieval y clásico. Tübingen: Max Niemeyer.

Rivas, E. (1989). Observaciones sobre las concesivas. Su comparación con las condicionales y las adversativas. Verba, 16, 237–255.
Rodríguez Molina, J., & Enrique-Arias, A. (2018).
Si as a Q-particle in Old Spanish. In M. Bouzouita, I. Sitaridou & E. Pato (Eds.), Studies in historical Ibero-Romance morpho-syntax (pp. 249–274). Amsterdam: John Benjamins. doi: 

Rodríguez Rosique, S. (2008). Pragmática y gramática. Condicionales concesivas en español. Frankfurt: Peter Lang.
Rofes, X. (2007). Aportació a l’estudi de la conjunció concessiva jatsia
. Caplletra, 42, 75–106.
Rofes, X. (2010). Panorama de les construccions concessives en temps de Jaume I. In G. Colón & Ll. Gimeno (Eds.), La llengua catalana en temps de Jaume I (pp. 155–195). Castelló: Universitat Jaume I.
Salvador, V. (2010). Entre la retòrica i la gramàtica: estructures de la concessivitat en català. In K. Faluba & I. Szijj (Eds.), Actes del Catorzè Col·loqui Internacional de Llengua i Literatura Catalanes (Vol. 3; pp. 17–42). Barcelona: Publicacions de l’Abadia de Montserrat.
Vallejo, J. (1922). Notas sobre la expresión concesiva. Revista de Filología Española, 9, 40–51.
Vallejo, J. (1925). Sobre un aspecto estilístico en don Juan Manuel. In Homenaje ofrecido a Menéndez Pidal: miscelánea de estudios lingüísticos, literarios e históricos (Vol. 2; pp. 63–85). Madrid: Hernando.
Spanish corpus
Bernal Díaz del CastilloBernal = Bernal Díaz del Castillo, Historia verdadera de la conquista de la Nueva España, J. A. Barbón Rodríguez (Ed.). Ciudad de México: El Colegio de México/Universidad Autónoma de México/Agencia Española de Cooperación Internacional, 2005.
J. M. Cacho Blecua, & M. J. Lacarra
Calila
= Calila e Dimna, J. M. Cacho Blecua, & M. J. Lacarra (Eds). Madrid: Castalia, 1993.
Fernando de Rojas
Celestina
= Fernando de Rojas, La Celestina, D. S. Severin (Ed.). Madrid: Cátedra, 1993.
R. Menéndez Pidal
Cid
= Cantar de mio Cid. Texto, gramática y vocabulario, vol. 3:
Texto
, R. Menéndez Pidal (Ed.). Madrid: Espasa-Calpe, 1944–1945.
A. Castro Díaz
Coloquios
= Pedro Mejía, Diálogos o Coloquios, A. Castro Díaz (Ed.). Madrid: Cátedra, 2004.
Bartolomé de Torres Naharro
Comedias
= Bartolomé de Torres Naharro, Comedias. Madrid: Castalia, 1973.
Alfonso Martínez de Toledo
Corbacho
= Alfonso Martínez de Toledo, Arcipreste de Talavera o Corbacho, J. González Muela, & M. Ciceri (Eds.). Madrid: Castalia, 1985.
Juan de Valdés
Diálogo
= Juan de Valdés, Diálogo de la lengua, C. Barbolani (Ed.). Madrid: Cátedra, 1990.
M. P. Sánchez Parra
Enrique IV
= Crónica anónima de Enrique IV de Castilla, M. P. Sánchez Parra (Ed.). Madrid: Ediciones de la Torre, 1991.
Fernán Pérez de Guzmán
Generaciones
= Fernán Pérez de Guzmán, Generaciones y semblanzas, J. A. Barrio (Ed.). Madrid: Cátedra, 1998.
Alfonso X
General Estoria
= Alfonso X, General Estoria. Primera parte, P. Sánchez Prieto-Borja (Ed.). Madrid: Biblioteca Castro.
J. Pérez Magallón, & R. P. Sebold
Hombre
= Francisco Gutiérrez de los Ríos y Córdoba, El hombre práctico, J. Pérez Magallón, & R. P. Sebold (Eds.). Córdoba: Publicaciones Obra Social & Cultural CajaSur, 2000.
J. V. Ricapito
Lazarillo
= Tri-linear edition of Lazarillo de Tormes of 1554 (Burgos, Alcalá de Henares,
Amberes), J. V. Ricapito (Ed.). Madison: The Hispanic Seminary of Medieval Studies, 1987.
Sancho de Muñón
Lisandro
= Sancho de Muñón, Tragicomedia de Lisandro y Roselia, R. Navarro Durán (Ed.). Madrid: Cátedra, 2009.
Don Juan Manuel
Lucanor
= Don Juan Manuel, El Conde Lucanor o Libro de los enxiemplos del conde Lucanor et de Patronio, J. M. Blecua (Ed.). Madrid: Castalia, 1984.
Pero López de Ayala
Pedro I
= Pero López de Ayala, Corónica del rey don Pedro, C. L. Wilkins, & H. M. Wilkins (Eds.). Madison: The Hispanic Seminary of Medieval Studies, 1985.
Sem Tob de Carrión
Proverbios
= Sem Tob de Carrión, Proverbios Morales, P. Díaz-Mas, & C. Mota (Eds.). Madrid: Cátedra, 1998.
Miguel de Cervantes
Quijote
= Miguel de Cervantes, Don Quijote de la Mancha, F. Rico (Ed.). Madrid: Instituto Cervantes-Crítica.
Fernando Pulgar, Hernando
Varones
= Fernando Pulgar, Hernando, Claros varones de Castilla, M. A. Pérez Priego (Ed.). Madrid: Cátedra, 2007.
Catalan corpus
J. Torró
Cocentaina
= Llibre de Cort de Justícia de Cocentaina (1269, 1275–1278, 1288–1290), J. Torró (Ed.). Valencia: Universitat de València, 2009.
Cristòfor Despuig
Col·loquis
= Cristòfor Despuig, Los col·loquis de la insigne ciutat de Tortosa, E. Duran (Ed.). Barcelona: Biblioteca Torres Amat/Curial Edicions Catalanes, 1981.
Diàlegs
= Montserrat Alegre Urgell, “Diàlegs” de Sant Gregori
. Retranscripció i estudi lingüístic de la versió catalana de 1340. Ph.D dissertation, Universitat de Barcelona, 2004.
Ramon Llull
Doctrina
= Ramon Llull, Doctrina pueril, J. Santanach i Suñol (Ed.). Palma: NEORL, 2005.
A. Batlle
Epistolaris
= Epistolaris d’Hipòlita Roís de Liori i d’Estefania de Requesens (segle XVI), A. Batlle (Ed.). València: Universitat de València, 2003.
J. Bruguera
Fets
= Llibre dels fets del rei en Jaume, J. Bruguera (Ed.). Barcelona: Barcino, 1991.
M. A. Diéguez, & J. Torruella i Casañas
Furs
= M. A. Diéguez, & J. Torruella i Casañas, Concordança dels «Furs» de Jaume I, DBT/Programa d’Anàlisis Textuals. Alacant: IIFV, 2003.
Ll. Cases i Loscos, J. Fernàndez i Trabal, & L. Pagarolas i Sabaté
Generalitat
= Dietaris de la Generalitat de Catalunya. Anys 1411 a 1539, Ll. Cases i Loscos, J. Fernàndez i Trabal, & L. Pagarolas i Sabaté (Eds.). Barcelona: Generalitat de Catalunya, 1994.
Antoni Simon i Tarrés
Memòries
= Antoni Simon i Tarrés, Cavallers i ciutadans a la Catalunya del cinc-cents. Barcelona: Curial, 1991.
Bernat Metge
Somni
= Bernat Metge, Lo somni, S. Maria Cingolani (Ed.). Barcelona: Barcino, 2006.
J. Iborra
Sumari
= Sumari d’Espanya per Berenguer de Puigpardines, J. Iborra (Ed.). Valencia: Universitat de València, 2000.
Joanot Martorell
Tirant
= Joanot Martorell, Tirant lo Blanch, A. Hauf (Ed.). València: Tirant lo Blanch, 2005.
A. Bover
Vida
= Spill de la vida religiosa, A. Bover (Ed.). Barcelona: Universitat de Barcelona, ms.
Ch. S. Maneikis Kniazzeh, & E. J. Neugaard
Vides
= Vides de Sants Rosselloneses, Ch. S. Maneikis Kniazzeh, & E. J. Neugaard (Eds.). Barcelona: Fundació Salvador Vives Casajuana, 1977.
Cited by (1)
Cited by one other publication
Rodríguez Molina, Javier & Andrés Enrique-Arias
This list is based on CrossRef data as of 6 january 2025. Please note that it may not be complete. Sources presented here have been supplied by the respective publishers.
Any errors therein should be reported to them.