La influencia de "los de abajo" en tres procesos de cambio lingiiistico en el español de Morelia, Michoacán

SUMMARY The Impact of "the Underdogs" in Three Processes of Linguistic Change in the Spanish of Morelia, Michoacán This paper deals with the role that the educational and the socioeconomic levels of the speakers play in some processes of linguistic change. Three phenomena of the Spanish grammar in different stages of linguistic change are examined in the light of the data collected among Spanish speakers from Morelia, Michoacan: (a) the opposition "periphrastic/morphological future," (b) the use of pluperfect subjunctive in the apodosis of conditional sentences instead of compound conditional, and (c) the innovative use of the copula estar. Results from the analysis reveal that in the two more advanced change processes (a and b), the lower educational levels and the low socioeconomic group are the leaders, while the group with more formal education and the middle-high socioeconomic group have joined, although with some resistance, the tendency marked by the leader groups. The analysis of the ser/estar opposition evidences an innovative use of the copula estar in the community. This change is in the first stages and consists of an extension of the estar semantic domain. The educational and socioeconomic levels also show differences in the use of this innovative form. Speakers with college education and speakers of the upper-middle socioeconomic group are more resistant to adopt the innovative use. However, speakers with less education and speakers of the low socioeconomic group show a very important proportion of the innovative use. The results found seem to suggest that the size of the group with less education and the size of the low socioeconomic group in communities like the one studied permit the imposition of some changes that are led by them. RESUMO La influo de la "subuloj " en tri procezoj de lingvosangigo en la hispana de Morelia en Michoacdn La artikolo temas pri la rolo de la eduka kaj sociekonomia niveloj de la parolantoj en procezoj de lingvosangigo. La aǔtoro studas tri fenomenojn de la hispana gramatiko en diversaj stadioj de lingvosangigo per faktoj observitaj inter parolantoj de la hispana en Morelia en Michoacán: (1) la alternativo inter helpverba kaj morfologia futuro, (2) la uzo de pluskvamperfekta subjunktivo en la cefpropozicio de kondicaj frazoj anstataǔ la helpverba kondicionalo, kaj (3) la novstila uzo de la kopulo estar. La rezultoj montras, ke en la du pli progresintaj ŝanĝoprocezoj (1 kaj 2), la malpli altaj edukniveloj kaj la malalta sociekonomia grupo gvidas, dum la grupo kun pli da formala edukigo kaj la mezalta sociekonomia grupo postsekvas, ec se kun iom da rezisto, la tendencon indikitan de la gvidantaj grupoj. La analizo de la alternativo ser/estar montras novstilan uzon de estar en la komunumo. Tiu ŝanĝo estas en la komenca stadio kaj konsistas el plivastigo de la signifo de estar. La niveloj kondutas malsame ankaǔ rilate al ĉi tiu novaĵo. Parolantoj kun altlerneja edukigo kaj tiuj el la mezalta sociekonomia grupo rezistas la disvastigon de tiu novstila uzo. Aliflanke parolantoj malpli edukitaj kaj sur malpli alta sociekonomia nivelo uzas la novstilaĵon grandkvante. La trovitaj rezultoj sajnas sugesti, ke pro sia grandeco la malaltaj socigrupoj kapablas en socio kiel la studita esti gvidantaj en sango.