Cover not available
Part of
Norms and Usage in Language History, 1600–1900: A sociolinguistic and comparative perspective
Edited by Gijsbert Rutten, Rik Vosters and Wim Vandenbussche
[Advances in Historical Sociolinguistics 3] 2014
► pp. 21–48

Language norms and language use in seventeenth-century Dutch

Negation and the genitive

ORCID logo

The chapter discusses language norms and language use in the Northern Netherlands in the seventeenth century. The seventeenth century is traditionally considered a crucial stage in the development of the Dutch standard variety. Nevertheless, the influence of normative publications on language use has hardly been investigated. On the basis of a large and socially stratified corpus of seventeenth-century private letters, the chapter provides a detailed account of the possible influence of codified norms on actual language use, focusing on two features with presumably high awareness, viz. negation and the genitive case. The chapter concludes that there is only limited evidence that language users adhered to prescriptive norms.

Published online: 19 December 2014
DOI logo
https://doi.org/10.1075/ahs.3.02nob
References
Bakker, D.M. & G.R.W. Dibbets
(eds.) 1977 Geschiedenis van de Nederlandse taalkunde. Den Bosch: Malmberg.Google Scholar
Belle, Jan van
1748 Korte wegwyzer, ter spel- spraak- en dichtkunden. Haarlem: Izaak van der Vinne.Google Scholar
Berg, B. van den
1971 Inleiding tot de Middelnederlandse syntaxis. Groningen: Wolters-Noordhoff.Google Scholar
Boyce-Hendriks, Jennifer
1998 Immigration and linguistic change: A socio-cultural linguistic study on the effect of German and Southern Dutch immigration on the development of the Northern Dutch vernacular in 16th/17th-century Holland. Unpublished PhD dissertation. Madison: University of Wisconsin.
Bredero, G.A
1617 Spaanschen Brabander. Ed. by C.F.P. Stutterheim. Culemborg, 1974: Tjeenk Willink-Noorduijn.Google Scholar
Burridge, Kate
1993 Syntactic change in Germanic. Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins. DOI logoGoogle Scholar
Coussé, Evie
2008 Motivaties voor volgordevariatie: Een diachrone studie van werkwoordsvolgorde in het Nederlands. Unpublished PhD dissertation. Ghent University.
Dafforne, Richard
1627 Grammatica of leez-leerlings steunsel. Amsterdam: Jan Evertsz Cloppenburgh.Google Scholar
Dibbets, Geert
1991 Vondels zoon en Vondels taal: Joannes Vollenhove en het Nederlands. Amsterdam: Stichting Neerlandistiek VU & Münster: Nodus Publikationen.Google Scholar
1995 De woordsoorten in de Nederlandse triviumgrammatica. Amsterdam: Stichting Neerlandistiek VU & Münster: Nodus Publikationen.Google Scholar
Elspaß, Stephan
2005 Sprachgeschichte von unten: Untersuchungen zum geschriebenen Alltagsdeutsch im 19. Jahrhundert. Tübingen: Niemeyer. DOI logoGoogle Scholar
2012 Between linguistic creativity and formulaic restriction: Cross-linguistic perspectives on nineteenth-century lower class writers’ private letters. In Marina Dossena & Gabriella Del Lungo Camiciotti (eds.), Letter writing in Late Modern Europe, 45–64. Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins. DOI logoGoogle Scholar
Elspaß, Stephan, Nils Langer, Joachim Scharloth &Wim Vandenbussche
(eds.) 2007 Germanic language histories ‘from below’ (1700–2000). Berlin: De Gruyter. DOI logoGoogle Scholar
Frijhoff, Willem & Marijke Spies
1999 1650. Bevochten eendracht. The Hague: Sdu.Google Scholar
Geerts, Guido
1966 Genus en geslacht in de Gouden Eeuw. Brussel: Belgisch Interuniversitair Centrum voor Neerlandistiek.Google Scholar
Goss, Emily
2002 Negotiated language change in Early Modern Holland. Immigration and linguistic variation in The Hague (1600–1670). Unpublished dissertation. Madison: University of Wisconsin.
Haugen, Einar
1966 Dialect, language, nation. American Anthropologist 68.922–935. DOI logoGoogle Scholar
Heinsius, Jacobus
1897 Klank- en buigingsleer van de taal des Statenbijbels. Groningen: Noordhoff.Google Scholar
Helten, Willem Lodewijk van
1881 Vondel’s taal. Een proeve van onderzoek naar de grammatica van het Nederlandsch der zeventiende eeuw. 2 vols. (vol. 1: Morphology, vol. 2: Syntax). Rotterdam: Otto Petri.Google Scholar
Heule, Christiaen van
1625 De Nederduytsche grammatica ofte spraec-konst. Ed. W.J.H. CaronGroningen & Jakarta, 1953: Wolters.Google Scholar
1633 De Nederduytsche spraec-konst ofte tael-beschrijvinghe. Ed. W.J.H. Caron.Groningen, 1953: Wolters.Google Scholar
Hoeksema, Jacob
1997 Negation and negative concord in Middle Dutch. In Danielle Forget, Paul Hirschbühler, France Martineau & María-Luisa Rivero (eds.), Negation and polarity: Syntax and semantics, 139–158. Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins. DOI logoGoogle Scholar
Hoppenbrouwers, Cor & Geert Hoppenbrouwers
2001 De indeling van de Nederlandse streektalen. Assen: Van Gorcum.Google Scholar
Horst, Joop van der
2008 Geschiedenis van de Nederlandse syntaxis. 2 vols. Leuven: Universitaire Pers Leuven.Google Scholar
Horst, Joop van der & Marijke van der Wal
1979 Negatieverschijnselen en woordvolgorde in de geschiedenis van het Nederlands. Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde 95.6–37.Google Scholar
Huygens, Constantijn
1653 Trijntje Cornelis. Vol. 1. Ed. by H.M. Hermkens. Utrecht, 1987: HES.Google Scholar
Koch, P. & W. Oesterreicher
1985 Sprache der Nähe – Sprache der Distanz: Mündlichkeit und Schriftlichkeit im Spannungsfeld von Sprachtheorie und Sprachgeschichte. Romanistisches Jahrbuch 36.15–43.Google Scholar
Koelmans, L
1975 Jan z’n boek en de pregenitieven. De Nieuwe Taalgids 68.433–445.Google Scholar
Kók, A.L
1649 Ont-werp der Neder-duitsche letter-konst. Ed. G.R.W. Dibbets.Assen, 1981: Van Gorcum.Google Scholar
Leupenius. Petrus
1653 Aanmerkingen op de Neederduitsche taale. Ed. W.J.H. Caron.Groningen, 1958: Wolters.Google Scholar
Megen, Netty van
2001 “kost ghij selver leesen, ick meen ick soude u wel meer schrijven”: Conditionele bijzinnen in niet-literaire zeventiende-eeuwse brieven. Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde 117.277–193.Google Scholar
2002 Voornaamwoordelijke verwijzingen van de derde persoon in zeventiende-eeuwse brieven. Nederlandse Taalkunde 7.264–285.Google Scholar
Nobels. Judith
2013 (Extra) Ordinary Letters: A view from below on seventeenth-century Dutch. Utrecht: LOT.Google Scholar
Nobels. Judith & Marijke van der Wal
2012 Linking words to writers: Building a reliable corpus for historical sociolinguistic research. In: Nils Langer, Steffan Davies & Wim Vandenbussche (eds.), Language and History, Linguistics and Historiography. Interdisciplinary Approaches, 343–362. Bern: Peter Lang.Google Scholar
Paardekooper, P.C
2006 Bloei en ondergang van onbeperkt ne/en, vooral dat bij niet woorden. Neerlandistiek.nl 06.02, [URL]Google Scholar
Postma, Gertjan & Hans Bennis
2006 Variatie in negatie. Het gedrag van het negative cliticum in het Middeldrents van rond 1400. Taal en Tongval 58.148–166.Google Scholar
Rutten, Gijsbert
2006 De Archimedische punten van de taalbeschouwing. David van Hoogstraten (1658–1724) en de vroegmoderne taalcultuur. Amsterdam: Stichting Neerlandistiek VU & Münster: Nodus Publikationen.Google Scholar
2009 Grammar to the people: The Dutch language and the public sphere in the 18th century: With special reference to Kornelis van der Palm. Beiträge zur Geschichte der Sprachwissenschaft 2009.55–86.Google Scholar
2012 ‘Lowthian’ linguistics across the North Sea. Historiographia Linguistica 39.43–59. DOI logoGoogle Scholar
Rutten, Gijsbert & Marijke van der Wal
2012 Functions of epistolary formulae in Dutch letters from the seventeenth and eighteenth centuries. Journal of Historical Pragmatics 13.173–201. DOI logoGoogle Scholar
2013 Epistolary formulae and writing experience in Dutch letters from the seventeenth and eighteenth centuries. In Marijke van der Wal & Gijsbert Rutten (eds.), Touching the Pas: Studies in the historical sociolinguistics of ego-documents, 45–65. Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins. DOI logoGoogle Scholar
Rutten, Gijsbert, Marijke van der Wal
2014 Letters as loot: A sociolinguistic approach to seventeenth- and eighteenth-century Dutch. Amsterdam: John Benjamins. DOI logoGoogle Scholar
Rutten, Gijsbert, Marijke van der Wal, Judith Nobels & Tanja Simons
2012 Negation in seventeenth- and eighteenth-century Dutch: A historical-sociolinguistic perspective. Neuphilologische Mitteilungen 113.323–342.Google Scholar
Schneider, Edgar W
2004 Investigating variation and change in written documents. In J.K. Chambers, Peter Trudgill & Natalie Schilling-Estes (eds.), The handbook of language variation and change, 67–96. Malden: Blackwell.Google Scholar
Schutter, Georges de
1999 Het Antwerps: Een schets van zijn evolutie tussen 1898 en 1998. In Joep Kruijsen & Nicoline van der Sijs (eds.), Honderd jaar stadstaal, 301–315. Amsterdam & Antwerp: Contact.Google Scholar
Scott, Alan K
2013 The genitive case in Dutch and German: A study of morphosyntactic change in codified languages. Leiden & Boston: Brill. DOI logoGoogle Scholar
Sijs, Nicoline van der
2004 Taal als mensenwerk: Het ontstaan van het ABN. The Hague: Sdu.Google Scholar
Sterkenburg, Piet van
2003 Informeel taalgebruik uit de zeventiende eeuw: De brieven van Elant du Bois (1642–1676). In: Els Ruijsendaal, Gijsbert Rutten & Frank Vonk (eds.), Bon jours Neef, ghoeden dagh Cozyn! Opstellen voor Geert Dibbets, 73–87. Münster: Nodus Publikationen.Google Scholar
Twe-spraack vande Nederduitsche letterkunst
1584 Ed. G.R.W. Dibbets. Assen & Maastricht, 1985: Van Gorcum.Google Scholar
Verdenius, A.A
1946 Studies over zeventiende eeuws: verspreide opstellen en aantekeningen. Amsterdam: Meulenhoff.Google Scholar
Verhagen, M
2008  Sich in Zeeland: De opkomst van een Duits reflexiefpronomen in zeventiende-eeuwse Zeeuwse overheidsteksten. In G. van Gemert & A. Foolen (eds.), Deutsch und niederländisch in Sprache und Kultur, 61–83. Nijmegen: Tandem Felix.Google Scholar
Verwer, Adriaen
1708 Brief, door den ongenoemden schryver der Idea, of schetse der Nederduitsche spraakkunst, aen den Heere David van Hoogstraten. Boekzaal der Geleerde Werreld May en Juny: 524–556.Google Scholar
Vollenhove, Joannes
1686 Poëzy. Amsterdam: Henrik Boom & wed. Dirk Boom.Google Scholar
Vosters, Rik & Wim Vandenbussche
2012 Bipartite negation in 18th and 19th century Southern Dutch: Sociolinguistic aspects of norms and variation. Neuphilologische Mitteilungen 113.343–364.Google Scholar
Wal, Marijke van der
1990 Taalidealen, taalnormen en taalverandering: Johan de Brune in linguïstisch perspectief. In P.J. Verkruijsse (ed.), Johan de Brune de Oude (1588–1658), 54–68.Middelburg: Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen.Google Scholar
1995a De moedertaal centraal. The Hague: Sdu.Google Scholar
1995b Logic, linguistics, and Simon Stevin in the context of the sixteenth and seventeenth centuries. In K.R. Jankowski (ed.), History of linguistics 1993, 147–156. Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins. DOI logoGoogle Scholar
1999 Interchange or influence: Grotius’ early linguistic ideas. In D. Cram, A. Linn & E. Nowak (eds.), History of Linguistics 1996. Volume 2: From Classical to Contemporary Linguistics, 143–151. Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins. DOI logoGoogle Scholar
Wal, Marijke van der & Cor van Bree
2008 Geschiedenis van het Nederlands. Utrecht: SpectrumGoogle Scholar
Wal, Marijke van der & Gijsbert Rutten
(eds.) 2013 Touching the Past: Studies in the historical sociolinguistics of ego-documents. Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins.Google Scholar
Wal, Marijke van der, Gijsbert Rutten & Tanja Simons
2012 Letters as loot: Confiscated letters filling major gaps in the history of Dutch. In Marina Dossena & Gabriella Del Lungo Camiciotti (eds.), Letter writing in Late Modern Europe, 139–161. Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins. DOI logoGoogle Scholar
Weijnen, A.A
1960 Bloemlezing van zestiende-eeuwse taal. Zutphen: N.V. W.J. Thieme & Cie.Google Scholar
1966 Zeventiende-eeuwse taal. 2nd ed. Zutphen: N.V. W.J. Thieme & Cie.Google Scholar
Willemyns, Roland
2013 Dutch: Biography of a language. Oxford: Oxford University Press.Google Scholar
Willemyns, Roland & Wim Vandenbussche
2006 Historical sociolinguistics: Coming of age? Sociolinguistica 20.146–165.Google Scholar
Wouden, Ton van der
1995 On the development of marked negation systems: The Dutch situation in the seventeenth century. In R.M. Hogg & L. van Bergen (eds.), Historical Linguistics, 311–329. Amsterdam & Philadelphia: John Benjamins. DOI logoGoogle Scholar
Zwaan, F.L
1939 Uit de geschiedenis der Nederlandsche spraakkunst. Groningen & Batavia: J.B. Wolters.Google Scholar
Cited by

Cited by 2 other publications

Krogull, Andreas & Gijsbert Rutten
2021. Reviving the genitive. Prescription and practice in the Netherlands (1770–1840). Journal of Historical Sociolinguistics 7:1 ► pp. 61 ff. DOI logo
Priiki, Katri
2022. Changes in the proverb formula in Finnish Bibles from 1642 to 1992. Journal of Historical Sociolinguistics 8:2 ► pp. 237 ff. DOI logo

This list is based on CrossRef data as of 12 may 2023. Please note that it may not be complete. Sources presented here have been supplied by the respective publishers. Any errors therein should be reported to them.