Article published in:

Target
Vol. 21:1 (2009) ► pp. 30–57

Polish metaphorical perceptions of the translator and translation

Elżbieta Skibińska | University of Wroclaw, Poland

Piotr Blumczyński | University of Wroclaw, Poland

The paper offers a comprehensive overview of the Polish metaphorics of translation. It starts by examining the Polish linguistic image of translating, followed by a survey of metaphorical descriptions of the translator and translation from the 18th century, representing the pre-scientific era in reflection on translation. Most attention is devoted to metaphors found in contemporary Polish discourse on translation, centered around: (1) the nature of translation; (2) the relationship between the source and target text, and between the author and translator; and (3) the role of the translator. It is demonstrated that the Polish context offers a rich repertoire of metaphorical depictions of translating, which reflects its distinctive historical and cultural setup.

Keywords: translator, translation, images, métaphore, polonais, Pologne, traduire, metaphor, traduction, Polish, Poland, traducteur, translating, imagery

Published online: 05 August 2009
https://doi.org/10.1075/target.21.1.02ski

Cited by

Cited by other publications

Grabowska, Monika

2012. Réflexion sur la consécration par la traduction. Traduire :226 ► pp. 59 ff.

Jettmarová, Zuzana

2019. In A World Atlas of Translation [Benjamins Translation Library, 145], ► pp. 309 ff.

This list is based on CrossRef data as of 14 june 2020. Please note that it may not be complete. Sources presented here have been supplied by the respective publishers. Any errors therein should be reported to them.

Bibliography

Corpus

a. Dictionaries:

Bańkowski, Andrzej

2000 Etymologiczny słownik języka polskiego. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Naukowe.

Linde, Samuel Bogumił

1859 Słownik języka polskiego, Lwów: Ossolineum.

Mayenowa, Maria Renata

ed. 2003 Słownik polszczyzny XVI wieku. Warszawa: Polska Aka demia Nauk.

Doroszewski, Witold

ed. 1958–1969 Słownik języka polskiego (in 11 volumes). Warszawa: Polskie Wydawnictwo Naukowe.

Szymczak, Mieczysław

ed. 1978 Słownik języka polskiego (in 3 volumes). Warszawa: Polskie Wydawnictwo Naukowe.

Urbańczyk, Stanisław

ed. 1982 Słownik staropolski. Wrocław et. al.: Polskie Wydawnictwo Nau kowe.

Dunaj, Bogusław

ed. 1999 Słownik współczesnego języka polskiego. Warszawa: Wilga.

Dubisz, Stanisław

ed. 2006 Uniwersalny słownik języka polskiego PWN. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Naukowe.

Karłowicz, Jan, Adam Kryński and Władysław Niedźwiedzki

1912 Słownik języka polskiego. Warszawa: Kasa im. Mianowskiego.

Zdanowicz, Aleksander

et al. 1861 Słownik języka polskiego. Wilno: Maurycy Orgelbradt.

b. Anthologies and collections:

Balcerzan, Edward and Ewa Rajewska

eds. 2007 Pisarze polscy o sztuce przekładu 1440–2005. Antologia. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.

① ② ③ ④ ⑤ ⑥ ⑦ ⑧ ⑨ ⑩ ⑪ ⑫ ⑬ ⑭ ⑮ ⑯ ⑰ ⑱ ⑲ ⑳ ㉑㉒㉓㉔㉕

Balcerzan, Edward

ed. 1977 Pisarze polscy o sztuce przekładu 1440–1974. Antologia. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.

① ② ③

Boy-Żeleński, Tadeusz

1919 “Tłumaczenie jako kariera.” Balcerzan and Rajewska 2007. 124–125.

1920 “Myślałem ich myślą, śmiałem się ich śmiechem.” Balcerzan and Rajewska 2007. 126.

Czartoryski, Adam Kazimierz

1801 “Błąkać się bez przewodnika.” Balcerzan and Rajewska 2007. 71–72.

Czerniawski, Adam

1995 “Przekład poezji: teoria i praktyka.” Balcerzan and Rajewska 2007. 371–376.

[ p. 54 ]

Fijałkowski, Marcin

1790 “O geniuszu, guście, wymowie.” Teresa Kostkiewiczowa and Zbigniew Goliński, eds. 1993. Oświeceni o literaturze, vol. 1. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Naukowe. 431–475.

Flukowski, Stefan

1972 “Materia literacka i muzyczna.” Balcerzan and Rajewska 2007. 256.

Hertz, Paweł

1955 “O tłumaczeniu ksiąg.” Rusinek 1955. 207–230.

Iłłakowiczówna, Kazimiera

1951 “Parę nieodpowiedzialnych słów o przypadkowych tłumaczeniach.” Balcerzan and Rajewska 2007. 209–211.

Jastrun, Mieczysław

1973 “O przekładzie jako o sztuce słowa.” Balcerzan and Rajewska 2007. 261–269.

Kamieńska, Anna

1975 “Pochwała niemożliwości.” Pollak 1975. 133–138.

Kopacki, Andrzej

2000 “Piękne posłuszeństwo i zadłużenie.” Balcerzan and Rajewska 2007. 418–419.

Krasicki, Ignacy

1772 “O przekładaniu ksiąg.” Balcerzan and Rajewska 2007. 55–56.

1803 “O tłumaczeniu ksiąg.” Balcerzan and Rajewska 2007. 56–59.

Kurecka, Maria

1975 “Próby.” Pollak 1975. 167–173.

Łukosz, Jerzy

2004 “Czy autor powinien się wtrącać?” Balcerzan and Rajewska 2007. 459–463.

Łuszczykiewicz, Piotr

2000 “Przekład jako plagiat?” Balcerzan and Rajewska 2007. 420–421.

Niemojowski, Jerzy

1968 “Siedem zasad.” Balcerzan and Rajewska 2007. 229–230.

Osiński, Ludwik

1818–1830 “O potrzebie, ważności w literaturze i warunkach przekładów.” Balcerzan 1977. 108–112.

Parandowski, Jan

1955 “O znaczeniu i godości tłumacza.” Rusinek 1955. 11–20.

1975 „Autor i tłumacz.” Pollak 1975. 253–260.

Pollak, Seweryn

ed. 1975 O sztuce tłumaczenia II. Wrocław: Ossolineum.

① ② ③ ④

Potocki, Stanisław

. “O wymowie i stylu.” Teresa Kostkiewiczowa and Zbigniew Goliński eds. 1995 Oświeceni o literaturze. vol. 2, Warszawa: Polskie Wydawnictwo Naukowe. 65–114.

1815–1816 “Czym jest przekładanie, i stosowne do niego uwagi i przypisy.” Balcerzan 1977. 100–104.

Przybylak, Feliks

1997 “Wymiar tłumaczenia.” Balcerzan and Rajewska 2007. 385–387.

Ratajczak, Józef

1968 “O tłumaczeniu.” Balcerzan and Rajewska 2007. 234–236.

Różewicz, Tadeusz

1962 “Szafarz Pożywnej Treści Poezji.” Balcerzan and Rajewska 2007. 214.

Rusinek, Michał

ed. 1955 O sztuce tłumaczenia I. Wrocław: Ossolineum.

① ② ③ ④ ⑤

Sandauer, Artur

1955 “Troski tłumacza.” Rusinek 1955. 343–346.

Słowacki, Euzebiusz

1826 “O przekładaniu z obcych języków na ojczysty.” Balcerzan 1977. 127–135.

Stiller, Robert

1977 “Przekład jako własność niczyja.” Balcerzan and Rajewska 2007. 304–307.

Strasburger, Janusz

1971 “Z warsztatu tlumacza.” Balcerzan and Rajewska 2007. 248–251.

Szmydtowa, Zofia

1955 “Czynniki rodzime i obce w przekładzie literackim.” Rusinek 1955. 111–126.

Truchanowski, Kazimierz

1955 “O tłumaczu i jego roli.” Rusinek 1955. 367–381.

Tulli, Magdalena

2001 “Milimetr and tekstem.” Balcerzan and Rajewska 2007. 432–433.

Tuwim, Julian

1950a “Czterowiersz na warsztacie.” Balcerzan and Rajewska 2007. 135–145.

1950b “Traduttore—traditore.” Balcerzan and Rajewska 2007. 151–167.

Waczków, Józef

1971 “Ktoś w rodzaju inscenizatora.” Balcerzan and Rajewska 2007. 255–256.

1998 “Pisarze-wielowarsztatowcy, czyli tłumacze.” Balcerzan and Rajewska 2007. 391–397.

Wat, Aleksander

1983.“O przetłumaczalności utworów poetyckich.” Balcerzan and Rajewska 2007. 317–321.

[ p. 55 ]

Ważyk, Adam

1949 “O tłumaczeniu wierszy rosyjskich.” Balcerzan and Rajewska 2007. 173–177.

1975 “Przygody i doświadczenia.” Pollak 1975. 323–346.

c. Other sources:

Balcerzan, Edward

ed. 1984 Wielojęzyczność literatury i problemy przekładu artystycznego. Wrocław-Warszawa-Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich—Wydawnictwo.

① ②

Barańczak, Stanisław

1994 Ocalone w tłumaczeniu. Poznań: Wydawnictwo a5.

Bednarczyk. Anna

2002 “ O radości układania klocków Lego.” Maria Filipowicz-Rudek and Jadwiga Konieczna-Twardzikowa, eds. Między Oryginałem a Przekładem, vol. VII 2002 261–270.

Davies, Norman

2003 “Preface.” Elżbieta Tabakowska 2003 O przekładzie na przykładzie. Kraków: Znak. 6–16.

Dedecius, Karl

1974 Notatnik tłumacza. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Fornelski, Piotr

1997 “Literackie biuro podróży.” Jadwiga Konieczna-Twardzikowa, Maria Filipowicz-Rudek and Ewa Stoch, eds. Między Oryginałem a Przekładem, vol. III 1997 90–96.

Garewicz, Jan

1984 “O konsekwencjach przekładu pewnej metafory: pan i niewolnik.” Balcerzan 1984. 121–129.

Jarniewicz, Jerzy

2002 “Tłumacz jako twórca kanonu.” Roman Lewicki, ed. Przekład—język—kultura. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii-Curie Skłodowskiej 2002 35–42.

Kapuściński, Ryszard

2007 “Tłumacz—postać XXI wieku.” Podroże z Ryszardem Kapuścińskim, Kraków: Znak 2007 7–16.

Skibińska, Elżbieta

2008 Kuchnia tłumacza. Kraków: Universitas.

Święch Jerzy

1984 “Przekłady i autokomentarze.” Balcerzan 1984. 45–66.

References

Bakuła, Bogusław

2006 “Kolonialne i postkolonialne aspekty polskiego dysursu kresoznawczego (zarys problematyki).” Teksty Drugie 6 (102). 11–33.

Balcerzan, Edward

2007 “Metafory, które wiedzą czym jest tłumaczenie.” Włodzimierz Bolecki, Elżbieta Dąbrowska, eds. Z dziejów form artystycznych w literaturze polskiej, vol. 87: Literatura i wiedza, Instytut Badań Literackich. 144–155.

Casanova, Pascale

2002 “Consécration et accumulation de capital littéraire.” Actes de la recherche en sciences sociales 144. 7–20.

Cavanagh, Clare

2003 “Postkolonialna Polska. Biała plama na mapie współczesnej teorii.” Teksty Drugie 2–3 (80–81). 60–71.

Chamberlain, Lori

1988/2000 “Gender and the Metaphorics of Translation.” Lawrence Venuti, ed. The Translation Studies Reader. London-New York: Routledge 2000 314–329.

D’hulst, Lieven

1992 “Sur le rôle des métaphores en traductologie contemporaine.” Target 4 :1. 33–51.

1993 “Observations sur l’expression figurée en traductologie française (XVIIIe– XIXe siècles).” TTR: traduction, terminologie, rédaction 6 :1. 83–111.

[ p. 56 ]

1995 “Pour une historiographie des théories de la traduction: questions de méthode”, TTR: traduction, terminologie, rédaction, 8 : 1. 13–33.

Dmitruk, Krzysztof Maria

2005 “Przekład w kulturze literackiej polskiego oświecenia. Prowizorium dokumentacyjne.” Joanna Rusin and Kazimierz Maciąg, eds. Literatura i jej konteksty, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego 2005 34–45.

Fiut, Aleksander

2003 “Polonizacja? Kolonizacja?” Teksty Drugie 6 (84). 150–156.

Heilbron, Johan

1999 “A Sociology of Translation.” European Journal of Social Theory, no. 2(4). 429–444.

Hermans, Theo

1985 “Images of Translation. Metaphor and Imagery in the Renaissance Discourse on Translation.” Theo Hermans, ed. The Manipulation of Literature. Studies in Literary Translation. London: Croom Helm. 103–136.

Jakobson, Roman

1959/2000 “On Linguistic Aspects of Translation.” Lawrence Venuti, ed. The Translation Studies Reader. London-New York: Routledge 2000 113–118.

Lakoff, George and Mark Johnson

1980 Metaphors We Live By. Chicago-London: The University of Chicago Press.

Levý, Jiři

1967/2000 “Translation as a Decision Process.” Lawrence Venuti, ed. The Translation Studies Reader. London-New York: Routledge 2000 148–159.

Nida, Engene and Charles Taber

1969 The Theory and Practice of Translation. Leiden: Brill.

Round, Nicholas

2005 “Translation and its metaphors: the (N+1) wise men and the elephant.” SKASE 1:1. 47–69.

Sinko, Zofia

1968 Powieść zachodnioeuropejska w kulturze literackiej polskiego Oświecenia, Wrocław: Ossolineum.

Skibińska, Elżbieta and Małgorzata Misiak

2007 “Języki mniejszości etnicznych a przekład. Wokół polskich i francuskich przekładów poezji łemkowskiej.” Teksty Drugie 4 (106). 73–95.

Tabakowska, Elżbieta

1998 “The Polish Tradition.” Mona Baker, ed. Routledge Encyclopedia of Translation Studies. London-New York: Routledge. 523–532.

Tymoczko, Maria

1999 “Post-colonial writing and literary translation.” Susan Bassnett and Harish Trivedi, eds. Post-colonial Translation. Theory and practice. London: Routledge. 19–40.

Wnęk, Jan

2006 Polskie przekłady literatury zagranicznej 1918–1939. Kraków: Wydawnictwo MCDN.

Ziętarska, Jadwiga

1969 Sztuka przekładu w poglądach literackich polskiego Oświecenia. Wrocław: Ossolineum.

[ p. 57 ]